Dziś, to jest 21 czerwca 2025, mija rocznica śmierci:
Brak wspomnienia zmarłych

Wczoraj, to jest 20.06.2025, miała miejsce rocznica śmierci:
ks. Mirosław Zadrożny (†2012)
ks. Tomasz Borowski (†2023)
ks. Stanisław Kantor (†2023)

W dniu jutrzejszym, to jest 22.06.2025, przypada rocznica śmierci:
br. Stanisław Płaneta (†1919)
ks. Władysław Baumgart (†1966)
ks. Wincenty Stolz (†1969)
br. Bolesław Gawryś (†2014)


STEFAŃSKI Klemens (1858 – 1938), działacz niepodległościowy, pallotyński współpracownik na Kopcu

Urodził się 23 XI 1858 w Obornikach Śląskich, w archidiecezji poznańskiej. Pochodził z zamożnej rodziny. Umiał grać na fortepianie i potrafił pięknie śpiewać. W trudnym okresie zaboru pruskiego należał do sportowo-wychowawczej organizacji „Sokół”, w której tworzył grupy młodzieży i starszych. Za obronę języka polskiego, w okresie Kulturkampfu, dostał się do pruskiego więzienia w Ostrowie Wielkopolskim, gdzie spotkał uwięzionego abpa gnieźnieńsko-poznańskiego Mieczysława Ledóchowskiego (prymas skazany na dwa lata więzienia 1874-76 przebywał w przyległej celi). Stefański za swoje polskie przekonania spędził kilka lat w pruskim więzieniu i w tych zasadach pozostawał nieugięty aż do śmierci.

Do stowarzyszenia Klemens wstąpił 3 IV 1909 w Antoniówce (Jajkowcach). Ks. Alojzy Majewski dokonał jego obłóczyn 18 VII 1909. Już 28 VIII tr. wyjechał na Kopiec. Ostatecznie 20 IX 1910, z powodów rodzinnych, musiał opuścić stowarzyszenie, ale gdy ułożyły się sprawy rodzinne, przyjechał z powrotem na wiosnę 1912, by wykonać prace ślusarskie do kaplicy. Odtąd postanowił w stowarzyszeniu żyć i pracować do końca życia jako człowiek świecki. Po wybuchu I wojny światowej chciał pójść do wojska, by walczyć o niepodległość Polski, ale z racji osiągniętego wieku nie przyjęto go; natomiast do takiej decyzji zachęcał pallotyńskich gimnazjalistów.

Z zawodu był ślusarzem, znającym doskonale swój zawód. Na Kopcu sprawował pieczę nad konserwacją instalacji wodociągowej, centralnego ogrzewania i oświetlenia (najpierw naftowego, potem elektrycznego). Jego dziełem była balustrada w kaplicy i nieistniejące już ogrodzenie posesji.

Pod koniec życia zaczął już niedomagać. 19 V 1938 z rąk rektora domu ks. Pawła Drewsa przyjął sakrament namaszczenia chorych. Wcześniej nigdy nie chorował, teraz wymagał już stałej opieki. Próbował jeszcze wstawać i przechadzać się po ogrodzie. Jeszcze tydzień przed śmiercią obszedł cały dom. Począwszy od Zielonych Świąt (5 VI) czuł wyraźnie, że zbliża się koniec życia, na który był zawsze przygotowany. Podczas tych dni odwiedzali go uczniowie pallotyńskiego Collegium Marianum i bracia, którzy czuwali przy nim dniem i nocą. Z budującą cierpliwością znosił cierpienia ciała. Po całonocnej agonii zasnął w Panu 10 VI 1938 o godz. 3.45.

Eksportacja zwłok do kaplicy kopieckiej, w której codziennie przebywał, odbyła się w niedzielę 12 VI. Zmarłego ubrano do trumny w sutannę, jaką nosili wówczas bracia pallotyńscy. Uroczystości pogrzebowe dokonały się 13 VI. „Uderzono w dzwon, tak często jego ręką poruszany. Chór gimnazjalny po raz ostatni zaśpiewał mu jego ulubione czterogłosowe Requiem. Organ uderzył w ostatnie żałobne tony temu, który tak często na nabożeństwach grywał, i wtedy, gdy nikogo w kaplicy nie było, tylko Jezus utajony”. Uroczystościom pogrzebowym przewodniczył ks. prowincjał Jan Maćkowski, który podkreślił, że Klemens pracował bezinteresownie dla Stowarzyszenia, nie żądając, ani nie otrzymując żadnej zapłaty oprócz skromnego życia i ubrania. „Nadmienić również trzeba jego gorące nabożeństwo do Matki Najśw. To trzykrotne codzienne dzwonienie przez 30 lat na Anioł Pański – to nie tylko dzwonienie, ale zdawało się, że w tym dzwonie Stefańskiego serce się modli” (A. Łukiewski, Dzieje Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego w Polsce, cz. 2: 1930-1939, Gdańsk 1968, mps, s. 446). „Był to mąż silnej woli, prawego charakteru, wielki patriota i śmiało to powiedzieć możemy, jeden z najlepszych synów Wielebnego ks. Wincentego Pallottiego, bo posiadał pallotyńskiego ducha, żyjąc tylko dla Boga, w Bogu i z Bogiem” (Wadowice – Kopiec, „Wiadomości Prowincji Chrystusa Króla” 1939, kwiecień, s. 30). Z kaplicy trumnę śp. Klemensa ponieśli gimnazjaliści na pallotyński cmentarz na Kopcu, gdzie spoczął wśród swoich współbraci (jako czwarty z kolei).





Fotografia górna: Kadr z fotografii dolnej
Fotografia dolna 1: K. Stefański wśród kleryków, Kopiec 1935. Siedzą od lewej: Brunon Poprawa, K. Stefański i Leon Cieślak. Stoją od lewej: Antoni Czapla, Józef Kuczak, Stanisław Martuszewski, Jan Stefanowski, Zygmunt Kowalczyk, Alojzy Misiak i Alojzy Żuchowski, AP 795,1-2
Fotografia dolna 2: Grób K. Stefańskiego. Fot. wykonał Stanisław Tylus SAC, 25 VI 2016
Oprac.: ks. Stanisław Tylus SAC
Ostatnio zmodyfikowano: 2 maja 2016

Materiały źródłowe


Z żałobnej karty. Śp. Klemens Stefański, „Królowa Apostołów” 1938, nr 8, s. 254-256.

Śmierć kroczy jak żniwiarz z kosą w ręku i nie wybiera, ale ścina, co się pod jej ostrze nawinie. Raz ścina młodziuteńką trawkę życia dziecięcego, kiedy indziej kąkol światowca, ale najczęściej pełne kłosy wieku dojrzałego. 

Ostatnio wkroczyła śmierć znowu w nasze ożywione mury. Nie przyszła ona co prawda niespodziewanie jak złodziej, ale zawsze cięcie jej było ostre.

Tym razem ścięła ona kłos dojrzały, bo życie 80 lat liczącego śp. Klemensa Stefańskiego. Często u niego nie bywaliśmy, ale lubiliśmy go wszyscy. Nawet ci, którzy już dawno są poza obrębem naszego Kolegium wciąż się dopytywali: „A jak tam majsterek?”

Chłopcy bowiem nasi majsterkiem go zwali. Ale nie było to uszczypliwe przezwisko, lecz serdeczne wyrażenie tego, czym dla nas był śp. Stefański.

Znał się bowiem doskonale na wszystkich robotach ślusarskich. Będąc najstarszym mieszkańcem Kopca – bo przebywał tu od samego powstania tego domu – znał każdą maszynę, każdy motor. Wiedział nawet o każdym kurku i każdej śrubce. Ślady jego wytrwałej pracy są wszędzie: w kaplicy, w domu, na podwórzu i w ogrodzie.

Zasnął już snem wiecznym, a pozostała po nim pamiątka w formie balasek, płotu itp. Pamiętamy doskonale, jak on z młotkiem i obcęgami w ręku chodził i poprawiał różne kurki wodociągowe. Jakże często schodził do pompy w studni i wśród smar i oliwy poprawiał zluzowane śruby, lub nieszczelne i starte tłoki. Jakże często znajdował się w suterenie przy piecach centralnego ogrzewania. Wszyscy spali, a on z latarką w ręku chodził i badał, czy wszystko w porządku, czy chłopcy czegoś nie uszkodzili.

Bo trzeba wiedzieć, że chłopiec nie bardzo dba o to, czy woda nie uchodzi – łatwo kurek wodociągowy przekręci, mechanizm zepsuje. Dziwić się też nie należy, że śp. Klemens gniewał się nieraz na chłopców, gdy ci coś lekkomyślnie zniszczyli. Stąd trzymał się każdy przed nim w ostrożnej rezerwie. Pod koniec życia zmarłego rezerwa ta jednak całkowicie zniknęła. Żelazne zdrowie zmarłego poczęło się kruszyć. W drugie święto Zielonych Świąt sprowadzili chłopcy śp. Stefańskiego ze schodów, i często potem odwiedzali go w pokoju.

Choroba powaliła go na łoże boleści. Podrywał się jeszcze chwilami i przechadzał po ogrodzie. Czuł jednak, że koniec się zbliża, bo zdał już innym swoje prace, nawet ulubione przezeń dzwonienie na Anioł Pański, a sam gotował się na śmierć. Był na nią – jak mawiał – już dawno przygotowany, ale ostatnie przygotowanie było uwieńczeniem wszystkich innych.

Agonia z każdym dniem się zbliżała. Toteż bracia czuwali przy nim dniem i nocą. Nie skarżył się na bóle, ale z budującą cierpliwością wszystko znosił. Przepraszał jeszcze wszystkich, jeśli komuś był zgorszeniem, lub przykrość jakąś wyrządził. Ostatnie olejem św. namaszczenie, codzienna Komunia św. i modlitwy kapłańskie dopełniły tego przygotowania. Musiał już widocznie być dojrzały do krainy niebieskiej, skoro Bóg powołał go do siebie.

Dnia 10 czerwca o godz. 3.45 rano zasnął w Panu po całonocnej agonii.

Eksportacja zwłok odbyła się w niedzielę dnia 12 czerwca, a pogrzeb w dzień następny. Uroczystościom pogrzebowym przewodniczył sam Ksiądz Prowincjał, bo przyjechał żeby okazać serdeczną wdzięczność drogiemu nam zmarłemu. Zaniesiono śp. Klemensa Stefańskiego do tej kaplicy, w której tak często, bo kilka razy dziennie bywał. Uderzono w dzwon, tak często ręką jego poruszany. Chór gimnazjalny zaśpiewał mu po raz ostatni jego ulubione czterogłosowe requiem. Organ uderzył w ostatnie żałobne tony temu, który tak często na nabożeństwach grywał i wtedy gdy nikogo w kaplicy nie było, tylko Jezus utajony. Nikt już nie usłyszy tych pięknych akordów, które wychodziły spod jego palców, ani pięknie i serdecznie śpiewanego Salve Regina, Mater Misericordiae.

Chłopcy ponieśli trumnę zmarłego na barkach swych na miejsce wiecznego spoczynku. Odezwał się po raz ostatni głos dzwonu. Nie był on już tak miarowo poruszany, jak za życia śp. Stefańskiego, ale jak umiał tak spełnił ostatnią posługę zmarłemu.

Zmarły zajął ostatnie miejsce spoczynku.

Nad wyraz serdeczna mowa żałobna Przewielebnego Księdza Prowincjała, która niejednemu łzę z oka wycisnęła, przypomniała wszystkim zasługi i cierpienia zmarłego. Jak to on za czasów zaboru pruskiego siedział w więzieniu ostrowskim razem z kardynałem Ledóchowskim w przyległej celi za to, że organizował młodzież polską, jak pracował bezinteresownie dla Stowarzyszenia naszego, nie żądając, ani nie otrzymując żadnej zapłaty prócz skromnego życia i ubrania. „Dlatego też”, mówił dostojny mówca, „stał on się godzien, że pochowaliśmy go w ubiorze naszego Stowarzyszenia, w habicie braciszka”. Przewielebny Ksiądz Prowincjał nadmienił też o jego gorącym nabożeństwie do Matki Najśw. To trzykrotne codzienne dzwonienie przez 30 lat na Anioł Pański – to nie tylko dzwonienie, ale zdawało się, że w tym dzwonie serce Stefańskiego się modli.

Jeżeli nasze Stowarzyszenie w Polsce śp. Klemensowi Stefańskiemu dużo zawdzięcza, to przede wszystkim nasz dom kopiecki.

Niech Ci, drogi nasz Zmarły, te modlitwy i Msze św., które do Boga za Ciebie zanosimy, będą serdeczną podzięką za Twe bezinteresowne poświęcenie się dla sprawy naszej.

*********

Alojzy Majewski SAC, Dziwne są drogi Opatrzności Boskiej. Wspomnienie o śp. Klemensie Stefańskim, „Królowa Apostołów” 1938, nr 9, s. 285-286.

Gdy w 1908 r. otwieraliśmy pierwszy dom na ziemi polskiej w wiosce oddalonej o 15 kilometrów od stacji kolejowej, nie mieliśmy ani grosza w kieszeni, ani ludzi do pomocy. Świątobliwy arcybiskup lwowski ks. Bilczewski przeznaczył nam filialny kościółek w Antoniówce na placówkę duszpasterską, a na mieszkanie dwór, pozostały po parcelacji majątku. Filia należała do Kochawiny – miejsca cudami słynącego, położonego w pobliżu Stryja.

Nieraz zastanawiałem się, czy kto tu do tej zapadłej wioski, zamieszkałej przez Rusinów, Żydów i garstki Polaków-kolonistów zechce przyjechać? Pisałem w pierwszych zeszytach „Królowej Apostołów” o naszym położeniu, że potrzeba nam koniecznie pomocników. Ale nie bardzo spodziewałem się jakiegokolwiek skutku.

Tymczasem stało się inaczej.

Zgłosiło się dość dużo kandydatów i to ludzi bardzo dobrych, zdolnych i ofiarnych. Między pierwszymi, którzy przybyli do naszego domu pustego i bardzo zaniedbanego, był i nasz Klemens. Przyjechał z Poznania. Miał już wówczas lat 50. W takim wieku zwykle już nikogo się nie przyjmuje. Ale w początkach muszą być wyjątki. I stało się dobrze, bardzo dobrze.

Nasz Klemens miał silne zdrowie i posiadał dużo energii. Był to stary wiarus, który przesiedział za swoje polskie przekonania kilka lat w więzieniach pruskich. Nieugięty w swoich zasadach, pozostawał takim aż do śmierci. Pamiętam z jaką radością witał wojnę światową. Włożył wówczas na głowę maciejówkę, przypasał pałasz, który starannie u siebie przechowywał i robił ćwiczenia żołnierskie. Chciał koniecznie pójść na front, aby Niemcom się odwdzięczyć. Smutno mu było, że nie chciano go nigdzie przyjąć. Za to naszym uczniom zagrzewał serca i pchał ich wprost do wojska.

Stefański nie należał do ludzi jednostronnie wychowanych. Pochodził z zamożnej rodziny, umiał grać na fortepianie, śpiewał dobrze, a swoje rzemiosło znał doskonale. Wszystkie zamki i okucia okien i drzwi przeszły przez jego ręce. Wszystko noszono do jego warsztatu, a on odnawiał, poprawiał i uzupełniał, co się dało. Przy zakładaniu nowych domów, jego praca zawsze była pożądana. Pompy, wodociągi, światło elektryczne, to wszystko czekało na jego dozorowanie. W tak wielkim domu, jakim jest zakład na Kopcu pod Wadowicami, czuwał nad centralnym ogrzewaniem. Na tym stanowisku zaskoczyła go też śmierć. Jeszcze tydzień przed śmiercią obszedł cały dom. Nigdy nie chorował. Umarł jak żołnierz na posterunku, wierny Bogu i swoim przełożonym aż do przesady.

Właśnie ta wierność pozyskała mu serca wszystkich, chociaż miał poważne wady, a czasem nawet takie chwile, że trudno go było zrozumieć. Ale tak musi być. I w domach misyjnych nie żyjemy jak aniołowie w niebie, tylko służymy Bogu, jak każdy umie. Główna rzecz, że intencja jest czysta i serce dobre. A takim był nasz Klemens.

W trumnie leżąc, miał miły wyraz twarzy i tak zapewne też poszedł po wieczną nagrodę do Boga, który powołał go do swojej winnicy, gdy praca była najtrudniejsza a życie wymagało najwięcej ofiary osobistej.

Pogrzeb miał bardzo piękny. Niestety, sam nie mogłem go odprowadzić do wiecznego snu, bo byłem zajęty rekolekcjami dla naszych neoprezbiterów. Za to podążył na Kopiec Najprzew. Ks. Prowincjał. Z kaplicy zakładowej zabrali chłopcy trumnę na barki i zanieśli wiernego naszego wiarusa na nasz cmentarz wspólny, niedaleko od domu misyjnego, gdzie spoczywa wśród swoich współbraci.

Do widzenia, drogi Klemensie, u tronu Bożego!

Ks. A. Majewski PSM.

*********

Wadowice – Kopiec, „Wiadomości Prowincji Chrystusa Króla” 1939, kwiecień, s. 30 (fragment dotyczący K. Stefańskiego).

Po tych dniach radości przyszły dni smutku. „Zachorował nam p. Klemens Stefański. Ks. Rektor go dziś wieczorem zaopatrzył”. Tak czytamy w kronice kopieckiej z dnia 19 maja. Wiedzieliśmy, że dni jego ziemskiego, a tak niezwykle pracowitego, żywota są już policzone. Przed śmiercią śp. Stefański dużo wycierpiał. Był wzorem w życiu; był wzorem w śmierci. Nie zapomnimy jego słów, w których przepraszał za dane może zgorszenie, za wyrządzoną krzywdę. Zmarł 10 czerwca o godz. 3.45 rano. Przyszłe pokolenia czytać będą takie słowa naszego kronikarza o śp. Klemensie Stefańskim: „Przebywał u nas od 1908 r. Wszystkie siły, zdrowie całe życie poświęcił pallotynom. Był ogromnie przywiązany do Stowarzyszenia. Nic też dziwnego, że po uprzednim porozumieniu się z ks. Prowincjałem, ubraliśmy go do trumny w nasz habit. Niech to będzie choć słabym wyrazem wdzięczności, jaką winniśmy jemu za wszystkie trudy i ofiary”.

Kim był ten, którego śmiertelne szczątki odprowadził na miejsce wiecznego spoczynku sam przew. ks. Prowincjał? Był to mąż silnej woli, prawego charakteru, wielki patriota i śmiało to powiedzieć możemy, jeden z najlepszych synów Wielebnego Ks. Wincentego Pallottiego, bo posiadał pallotyńskiego ducha, żyjąc tylko dla Boga, w Bogu i z Bogiem. Requiescat in pace!

Świeża mogiła śp. p. Klemensa Stefańskiego jest już czwartą na naszym zacisznym cmentarzu. Doprawdy zacisznym!