Urodził się 16 X 1925 w Ochotnicy Dolnej, w diecezji tarnowskiej, w rodzinie rolnika Andrzeja i Marii z d. Grzywnowicz. Miał sześcioro rodzeństwa, a Stanisław był najmłodszym dzieckiem w rodzinie. Tam też chodził do szkoły podstawowej, a do szkoły średniej uczęszczał w latach 1947-50 w Wadowicach na Kopcu i Chełmnie n. Wisłą, gdzie uzyskuje maturę.
W 1950 wstępuje do nowicjatu w Ząbkowicach Śląskich i 8 IX tr. przyjmuje sutannę z rąk ks. prowincjała Stanisława Czapli. Drugi rok nowicjatu był równocześnie czasem studium pierwszego roku filozofii. Pierwszą profesję składa na Kopcu 26 VIII 1952 – również na ręce ks. Czapli. Od 1952 przebywa w Ołtarzewie, gdzie kończy drugi rok filozofii oraz całą teologię (1953-57). Tu na ręce ks. Czapli składa 22 VI 1955 profesję wieczną, a 24 VI 1956 otrzymuje święcenia kapłańskie z rąk bpa Zygmunta Choromańskiego.
Ostatni rok studium teologii jest równocześnie czasem prowadzenia katechizacji w Warszawie (Szkoła podstawowa nr 145 na Grochowie; klasy I-VII; 24 godzin tygodniowo; „kładzie się wielki nacisk na rygor, ale to owoców nie wydaje ... Personel nauczycielski bardzo życzliwy. Krzyży nie zdejmowano i przetrwały, choć religii nie było. Szkoła za mała, brak sal ... Dzieci bardzo życzliwie nastawione do nauki religii. Lekcja religii przeważnie ostatnia, nieraz ósma z kolei”, Księża katecheci o swej pracy, NP 1956-57, nr 8, s. 126). Wtedy stolica odczuwała brak katechetów w szkołach. Dlatego na prośbę Kurii Warszawskiej ks. prowincjał na początku 1957 skierował do szkół podstawowych i średnich 7. księży studentów.
Po roku pastoralnym (tirocinium 1957-58) w Poznaniu, pozostaje tam jako wikariusz w pallotyńskiej parafii św. Wawrzyńca aż do 1963. Następnie zostaje przeniesiony na wikariusza do Suchej k. Pionek i przynależy do domu w Radomiu. W latach 1964-66 jest wikariuszem w parafii Szczawienko k. Wałbrzycha, przynależąc do domu w Warszawie. W 1966 ponownie wraca do Poznania, gdzie spełnia funkcję wikariusza i ojca duchownego wspólnoty pallotyńskiej.
Do Francji przybył 13 X 1970, rozpoczynając swoją pracę duszpasterską w Oignies. Po trzech latach został włączony do Regii Miłosierdzia Bożego. W 1978 otrzymał francuskie obywatelstwo. W latach 1977-84 przebywa w Paryżu (pełni funkcję II radcy – nominacja Rady Regionalnej 6 VI 1977, wicerektora – nominacja 25 VI 1980 i od 24 IX 1981 (nominacja) rektora domu; ponownie nominacja na rektora 28 VI 1984, ale zrezygnował w VIII 1984; początkowo w Paryżu pomagał w duszpasterstwie objazdowym ks. Czesławowi Wędziochowi i zajmował się ekspedycją książek do Polski).
25 X 2015 obchodził w Oignies swoje 90 lat życia. W Zgromadzeniu Najświętszych Serc Jezusa i Maryi był zakonnym bratem jego rodzony brat Wenancjusz (†Polanica Zdrój 14 X 1997, pochowany na cmentarzu w Starym Wielisławiu).
Oprac.: ks. Stanisław Tylus SAC
Ostatnio zmodyfikowano: 2 czerwca 2016
Materiały źródłowe
90. urodziny ks. Stanisława Jurkowskiego SAC
(InfoSAC nr 39 z 26 X 2015)
Wyjątkowym dniem dla ks. Stanisława Jurkowskiego SAC pozostanie 25 X 2015, gdyż tego dnia obchodził w Oignies swoje 90 lat życia. Jego 45-letnia praca w Regii Miłosierdzia Bożego we Francji, poza krótkim czasem pobytu w Paryżu (od 1977 do 1984; pełnił wtedy funkcję II radcy, wicerektora i od 1981 rektora domu; początkowo pomagał w duszpasterstwie objazdowym ks. Wędziochowi i zajmował się ekspedycją książek do Polski), skupiała się praktycznie wokół parafii św. Józefa w Oignies-Chapelle – Ostricourt. Kiedy w 1970 ówczesny superior ks. Stanisław Suwała kierował go do Oignies, tak pisał mu w dekrecie: „Obowiązki swe obejmuje Przew. Ksiądz z dniem 15 X 1970 r. [...] Razem z Ks. Zyglewiczem będzie Ksiądz dzielił życie, prace i odpowiedzialność za placówkę powierzoną nam Pallotynom. Razem z nim będzie Ksiądz „stawiał i budował całe Ciało Chrystusa, którym jest Kościół” w parafii św. Józefa i w zjednoczeniu z nim będzie Ksiądz spełniał „codzienne święte czynności” i wykonywał „całe swoje posługiwanie” wobec wszystkich Rodaków. Na równi więc jesteście odpowiedzialni wobec Boga, Kościoła i naszego Stowarzyszenia za dusze Wam powierzone, za wszelkie prace podjęte dla ich dobra, za troski, wysiłki, powodzenie i niepowodzenie, jak również za zgodę w parafii „poprzez przyjacielskie i braterskie współżycie między sobą i z innymi ludźmi” (Archiwum Regii Miłosierdzia Bożego w Paryżu, Teczka Nominacje 1964-72, dekret wystawiony 12 X 1970).
Ksiądz Stanisław Jurkowski urodził się 16 X 1925 w Ochotnicy Dolnej, w rodzinie Andrzeja i Marii z d. Grzywnowicz. Do szkoły średniej uczęszczał w latach 1947-50 w Wadowicach na Kopcu i Chełmnie n. Wisłą. Nowicjat rozpoczął w 1950, pierwszą profesję złożył 26 VIII 1952, a wieczną 22 VI 1955. Studia seminaryjne odbył w latach 1951-57 w Ząbkowicach Śląskich i Ołtarzewie. Święcenia kapłańskie przyjął 24 VI 1956 w Ołtarzewie z rąk bpa Zygmunta Choromańskiego. Pracował najpierw od 1958 przez pięć lat jako wikariusz w Poznaniu, a następnie przez rok w Radomiu, by z kolei przez dwa lata duszpasterzować w Szczawienku k. Wałbrzycha. W 1966 powrócił do Poznania, gdzie był ojcem duchownym domu. Do Francji przybył 13 X 1970, rozpoczynając swoją pracę duszpasterską w Oignies. Po trzech latach został włączony do Regii Miłosierdzia Bożego.
Księdza Stanisława miałem okazję spotkać we Francji kilka razy, w Oignies i Paryżu, ale za każdym razem postrzegałem go jako człowieka zawsze uśmiechniętego, pogodnego i towarzyskiego. Chętnie i interesująco opowiadał o swojej przeszłości, o pracach apostolskich, jakie przyszło mu wykonać w swoim życiu kapłańskim. Niech ten cenny dar dobrego słowa i uśmiech towarzyszą Jubilatowi w dalszych latach jego życia. Ad multos annos!
Ks. Stanisław Tylus SAC
************
Pan Bóg uczynił wielkie rzeczy dla nas (z psalmu responsoryjnego).
Homilia z okazji 90. urodzin ks. Stanisława Jurkowskiego SAC
(InfoSAC nr 40 z 3 XI 2015)
Dziś jest wielkie święto kapłana, który prawie całe swe życie poświęcił dla emigracji. Czy potrafię opisać, wyrazić odczucia, wspomnienia, uporządkować czas, nie gubiąc całości jego kapłańskiej posługi?
Przybył do Oignies w 1970 r., w czasie, gdy Polskę trawiło „bolesne zdziwienie” wydarzeń gdańskich – lekceważąco zranieni robotnicy, wzięci na muszkę celowników, uraczeni konkretną groźbą śmierci, oskarżeni za nielogiczne działania. Dlaczego tak znienawidzono polskich robotników – w kraju, gdzie, jak pisał Norwid: „pierwsze ukłony są – jak odwieczne Chrystusa wyznanie: „Bądź pochwalony!”? Znienawidzono, bo byli zdolni kochać Ojczyznę. W owym czasie zaczął oddychać wolnością ofiarowaną mu przez Francję. Chociaż, jak każdy z nas, przykładał kategorie zza żelaznej kurtyny do innej rzeczywistości. Czy obraz Francji odpowiadał jego wyobrażeniu? Niemożliwa jest ścisła kontrola informacji… hałdy węgla, pracujący ludzie – już niemłodzi, którzy musieli ułożyć sobie życie od nowa (po 1920 r.), przybyli tutaj różnymi drogami z Westfalii. Polacy, któryś raz już przesadzani, jakby rozsady na wiosnę wolności, z rezerwą, ale z właściwą sobie górniczą determinacją, projektowali swe życie. Bez uprzedzeń, często entuzjastycznie, z patriotyzmem podkreślonym w mieszkaniach pamiątkami z Polski – stykali się ze światem nieoczekiwanym.
Po kilku latach przyjechał do Paryża – po śmierci księdza Sadzika – objął rektorstwo na Surcouf. W tym tyglu polskiej kultury, współbracia z humorem, pomysłem, szaloną śmiałością, narażając własną opinię, torowali miejsce chrześcijańskiej kulturze, dążąc do czegoś wcześniej nieobecnego. W Centre du Dialogue księdza Sadzika, w cieniu Miłosza, w kolorach Apokalipsy Lebensteina, w cierpieniu „oblicza” Chrystusa – Szapocznikow, spotykali się ludzie tamtej epoki; ludzie prezentujący różne postawy, przekonania – od lewicy do prawicy, od wiary w Niewidzialnego do nienagannej obojętności, od mistyków do uciekinierów z Polski.
Okres ten przypada na czas po stanie wojennym w kraju. Dla wielu młodych, którzy przybyli do Francji, wielkim pragnieniem było życie godne człowieka. Trudno było ich porwać profetycznymi sloganami. Tutaj pełno było Polaków, których Niemcy wywozili, Rosjanie mordowali, a otaczający świat przypominał o inteligentniejszych, którzy paktowali ze wszystkim, byleby żyć w spokoju. Jedynie Wojtyła w Watykanie przypominał światu, swym stylem bezinteresowności, zaangażowania, o Polakach. Dziś zapomina się, że ten gest mógł pomóc tysiącom ludzi. Dziś już nikt nie wie, że Jan Paweł II modlił się w każdą niedzielę za upokorzony naród polski!
Po siedmiu latach pobytu w Paryżu powrócił ponownie na Północ. Ton ludzi pozostał uprzejmy, czasem godny litościwego uśmiechu. Ten świat był jakby stworzony dla księdza Stanisława. Spokój życia nie jest zabezpieczony przed mutacjami. Zamyka się kopalnie, młodych jest coraz mniej, a Stanisław pozostaje. Tamtejsi ludzie stają mu się drodzy; czuje, jakby z „nich pochodził” (por. Hbr 5,1). On – kapłan z polskiego ludu – pozostaje wierny swemu ludowi. Soborowy ołtarz, otoczony świętymi z Polski, z latarką sztygara służącą za wieczną lampkę, nie odcinał Polaków z Oignies od źródeł kultury na Zachodzie.
Dzisiejsza ewangelia (Mk 10,46-52) przypomina nam o „krzyku Bartymeusza” – kapłan jest tym krzykiem do Boga za parafian, za każdego z Was! Kiedy inni nas uciszają: nie wolno krzyczeć do Boga za ludźmi, gdyż Wasza modlitwa nas drażni: pycha nas usztywnia. Chrystus słyszy i mówi: idź, powiedz, niech ta osoba przyjdzie do mnie, i biegnie kapłan ze słowami: „bądź dobrej myśli”. To trwanie kapłana przy najbardziej sumiennym wykonywaniu swych obowiązków sprawia cuda: Bóg widzi i przychodzi swemu ludowi z pomocą. Czasem widujemy księdza Stanisława w cheplle (szapeli), gdzie modli się za wszystkich. Ten szept staje się głośniejszy i przechodzi niejako w jęk; jakby krzyczał do Boga za nami.
Pochodzący z kraju Jana Pawła II, siostry Faustyny, księdza Jerzego, niósł ze sobą przesłanie Miłosierdzia Bożego. To przesłanie zawsze było w sercach pallotynów. Nasz Założyciel nazywał się „narzędziem Miłosierdzia Bożego”, „cudem Miłosierdzia Bożego” (por OOCC X, s. 354) i dziś ks. Stanisław żyje w „nowej wyobraźni Miłosierdzia Bożego” (por NMI, 49 i 50). Rok Miłosierdzia, ogłoszony przez papieża Franciszka, jest potwierdzeniem intuicji pallotynów we Francji. Miłosierdzie nie upokarza ani nie osłabia tych, którzy je przyjmują. Umacnia przekonanie, że człowiek może wieść życie prawe, skoro jest wart pełni przebaczenia. Miłosierdzie jest potężniejsze od śmierci.
Francja i Polska zostały ostatnio ponownie złączone w procesie kanonizacji Jana Pawła II i ks. Popiełuszki. Cuda, wybrane dla kanonizacji i beatyfikacji wspomnianych świętych, pochodzą z Francji!
Ksiądz Jubilat wiele czasu poświęcił na odwiedziny Waszych rodzin. Dziś wiemy, jak wiele jest problemów z utrzymaniem właściwego poziomu życia religijnego w naszych rodzinach. Na zakończonym dziś synodzie poświęconym Rodzinie, państwo Jadwiga i Jacek Pulikowscy mówili: „Wypowiadaliśmy się w imieniu tych wszystkich rodzin normalnych, które są w Kościele, a więc tych małżonków, którzy są wierni sobie i Bogu, tych narzeczonych, którzy zachowują czystość przedmałżeńską, i nawet i tych porzuconych małżonków, którzy nie wchodzą w nowe związki, żyjąc dalej w wierności Kościołowi i przysiędze małżeńskiej. O tych rodzinach (… ) powiedzieliśmy, że trzeba je docenić i okazać, że Kościół je kocha, ale również zająć się tymi wszystkimi małżeństwami, które są w kryzysie, i również zająć się wszystkimi, którzy zbłądzili”.
Chodząc po kolędzie ksiądz Stanisław dostrzegał Wasze cierpienia, ból i kłopoty wielu rozwiedzionych z młodego pokolenia. Powracając do cytowanego już małżeństwa, można przypomnieć: „wspólna modlitwa, częsta Eucharystia uratowały nasze małżeństwo od wszelkiego rodzaju kryzysów”. To samo powtarzał Wam ks. Stanisław.
Wśród przyjaciół zebranych w kościele na dzisiejszej Eucharystii jest wielu w podeszłym wieku. Znamy zaawansowania zachodnich parlamentów w kwestii „godnego umierania”. Kościół powtarza Wam, że jesteście niezastąpioną częścią Ludu Bożego. Papież Franciszek 11 marca 2015 r. przypomniał nam o roli osób starszych w życiu wierzących: „Modlitwa starszych osób jest darem dla Kościoła. Jest zastrzykiem mądrości dla całej społeczności ludzkiej, przede wszystkim dla tej, która jest zbyt zabiegana, zbyt zajęta, zbyt roztargniona. Ktoś musi opiewać również za nich, opiewać nami Boga, głosić nauki Boga, modlić się za nich. (...) Cywilizacja, w której ludzie się nie modlą, jest cywilizacją, w której starość nie ma sensu. I to jest przerażające, potrzebujemy przede wszystkim osób starszych, którzy się modlą, bo starość jest nam dana właśnie po to. (...) Możemy nauczyć młodych, zbyt zakochanych w samych sobie, że więcej jest radości w dawaniu niż braniu (...).
Piękną rzeczą jest modlitwa osób starszych. Możemy dziękować Panu za otrzymane dobrodziejstwa i wypełnić otchłań niewdzięczności, która Go otacza (...). Modlitwa, na koniec, nieustannie oczyszcza serce. Chwalenie i błaganie Boga zapobiegają zatwardzeniu serca pod wpływem urazu i egoizmu. Jakże brzydki jest cynizm osoby starszej, która zagubiła sens swojego świadectwa, pogardza młodymi i nie przekazuje życiowej mądrości. Jak za to piękne jest pokrzepienie, które może dać młodemu, poszukującemu sensu wiary i życia”.
Dziękując za tę posługę modlitwy, świadectwo życia, życzę, by słowa papieża Franciszka stały się programem dla zgubnego nawyku starszych osób naszej wspólnoty w Oignies. Może posłużyć nam w tym również modlitwa przypisywana świętemu Tomaszowi z Akwinu:
Panie, Ty wiesz, lepiej aniżeli ja sam, że się starzeję i pewnego dnia będę stary. Zachowaj mnie od zgubnego nawyku mniemania, że muszę coś powiedzieć na każdy temat i przy każdej okazji.
Odbierz mi chęć prostowania każdemu ścieżek. Uczyń mnie poważnym, lecz nie ponurym, uczynnym, lecz nie narzucającym się.
Szkoda mi nie spożytkować zasobów mądrości, jakie posiadam, ale Ty, Panie, wiesz, że chciałbym do końca zachować paru przyjaciół.
Wyzwól mi mój umysł od niekończącego się brnięcia w szczegóły i daj mi skrzydła, bym w lot przechodził do rzeczy.
Zamknij mi usta w przedmiocie mych cierpień i niedomagań, chociaż – w miarę, jak ich przybywa – chęć wyleczenia ich staje się z upływem lat coraz słabsza.
Nie proszę o łaskę rozkoszowania się opowieściami o cudzych cierpieniach, ale daj mi cierpliwość wysłuchiwania ich.
Nie śmiem Cię prosić o lepszą pamięć, ale proszę o większą pokorę i mniej niezachwianą pewność, gdy wspomnienia moje wydadzą się sprzeczne z cudzymi. Użycz mi chwalebnego poczucia, że mogę się mylić.
Zachowaj mnie miłym dla ludzi, choć z niektórymi z nich doprawdy trudno wytrzymać. Nie chcę być świętym, ale zgryźliwi starcy to jedno ze szczytowych osiągnięć szatana.
Daj mi zdolność dostrzegania dobrych rzeczy w nieoczekiwanych miejscach i zalet niespodziewanych w ludziach.
Daj mi, Panie, łaskę mówienia im o tym.
Tekst znajduje się przy grobie św. Tomasza w Tuluzie; za ks. Witoldem Kiedrowskim, Na drogach życia, Pelplin 20123, s. 133-134.
Dziękuję Wam, Drodzy Parafianie, że wytrzymaliście z księdzem Stanisławem prawie 40 lat! Kochacie Chrystusa, wyznajecie miłość i wiarę żarliwą; modlitwa jest dla Was ważniejsza niż siedzenie w domu i patrzenie na zachodzące słońce. Wasze drżenie o chorych na pylicę górników, troska o nieśmiertelność zmarłych, poprzez zamawianie intencji, jest przejawem nadziei w Chrystusie. Jest wśród Was jakaś jedność ducha łącząca religię z Ojczyzną i kulturą zachodnią, w którą stopniowo zatapiają się Wasze wnuki. Z najwyższą wdzięcznością wyrażam się o przeobrażeniu się Polaków na północy Francji. Pragnę przypomnieć, ile Wam zawdzięczamy w przeciągu długich lat naszej pracy wśród Was. Perspektywa czasu i historii uczy wiele – mogę Was zapewnić, że na tamtym świecie przyjmie nas Chrystus. Kopalnie to tylko cień krzyża – a zmartwychwstanie to Wasza praca: „przygotujcie więc miejsce dla Jezusa w Waszym sercu i zamknijcie wejście dla wszelkiego stworzenia. Jeżeli potraficie zniszczyć całkowicie i wyrzucić z Waszego serca miłość stworzenia, wówczas przyjdźcie do mnie” – Tomasz à Kempis. Wyzbądźcie się wszystkiego dla Chrystusa – całkowitej ofiary z siebie – świętości. On jest wart takich serc. Dla takich serc pracuje ksiądz Stanisław. Nie sądzę, by swym słowem, gestem oddalił kogokolwiek od Chrystusa. Tutaj mieszkają ludzie szlachetni i do nich byli posyłani pallotyni od drugiej wojny światowej, by wspólnie pracować, z sercem spokojnym i nieuwikłanym, by być dla otaczających ich ludzi sumieniem.
Serdecznie dziękuję ks. proboszczowi i rektorowi Zawierusze, za opiekę nad starszym kapłanem. Jest on bardzo rodzinny i na plebanii jest coś z klasztornego wyrzeczenia. Ksiądz Jurek kocha ludzi najbardziej prostych, w pocie czoła pracujących na swe utrzymanie i przede wszystkim ludzi żywej religijności. Przepiękny człowiek – w sensie: dobry, dobroczynny. Siły do życia czerpie z piękna moralnego Chrystusa, z Jego szlachetności i czystości serca. Jeśli cośkolwiek go pcha ku miłości wyrzeczenia, to troska o księdza Jurkowskiego.
Drodzy Współbracia, jeszcze raz, księże Stanisławie, dziękuję za pracę dla SAC, cieszę się, że jesteś pobłogosławiony przez Boga. Wiesz dobrze, że tylko w starości poznajemy, że trzeba żyć dobrze. Takiego przeświadczenia nie mamy ani w wieku młodości, ani na dojrzałym etapie naszych lat. Chrystus w Eucharystii przychodzi codziennie na spotkanie z Tobą; powiedz Mu w swej szczerości i żarliwości, że Go kochasz! Kiedy dziś wyglądasz na człowieka – przed wielką przygodą – życzę Ci: Ad multos annos.
(Tłumaczenie homilii wygłoszonej w języku francuskim w Oignies, 25 X 2015)
Ks. Alexandre Pietrzyk SAC
Indeks zmarłych według daty śmierci
Indeks zmarłych z podziałem na lata śmierci
Miejsca spoczynku polskich pallotynów wraz ze zdjęciami
Ci, co odeszli ze Stowarzyszenia
Więzi Kardynała Franciszka Macharskiego z pallotynami
Rocznice pallotyńskich wydarzeń
Ks. Stanisław Jurkowski SAC, duszpasterz polonijny we Francji
Liber mortuorum w latach 2020-2024. Przeszłość i przyszłość
1. Krótka historia strony Liber mortuorum
a) Pierwsze biogramy zmarłych pallotynów ukazały się na stronie internetowej WSD Ołtarzew w styczniu 2007 r. Autorem ich był ks. Janusz Dyl SAC, który tworzył je pod niezrealizowaną przez niego „Księgę zmarłych pallotynów”. W maju 2009 r., wraz z przebudową strony internetowej, zostały one zastąpione życiorysami, które również pochodziły z książki ks. Dyla pt. Pallotyni w Polsce w latach 1907-1947, Lublin 2001, s. 397-475. Te krótkie biogramy zostały doprowadzone do lat 1998-99 (nie były też kompletne i nie uwzględniały członków Regii Miłosierdzia Bożego). Od tego czasu ks. Stanisław Tylus SAC sporządził Indeks zmarłych według daty śmierci i dołączył wszystkie brakujące życiorysy zarówno z obu polskich prowincji, jak i Regii Miłosierdzia Bożego. Na stronie Seminarium ołtarzewskiego biogramy te istniały do 2013 r.
b) Nowe, obecnie istniejące biogramy zmarłych pallotynów, zostały napisane przez ks. Stanisława Tylusa SAC. W 2011 r. zostały one umieszczone na stronie http://www.pallotyni.pl, pod nazwą LIBER MORTUORUM. Początkowo były to tylko biogramy polskich pallotynów i przełożonych generalnych Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego oraz życiorysy pallotynek. Poszerzona i poprawiona ich wersja (ale bez pallotynek i przełożonych generalnych pallotynów) została opublikowana drukiem (Tylus Stanisław, Leksykon polskich pallotynów 1915-2012, Ząbki 2013, ss. 694).
c) W latach 2013-15 strona Liber mortuorum (http://pallotyni.eu/Liber.mortuorum/zmarli_index.php) została poszerzona o życiorysy pallotynów i pallotynek pochodzenia polskiego oraz ekspallotynów, którzy zmarli jako księża diecezjalni lub w innym instytucie życia zakonnego. Od listopada 2014 r. dołączone zostały też biogramy pallotynek pracujących w Polsce lub pochodzących z terenów polskich, jak również ich przełożone generalne. W 2015 r. rozszerzono zakres przedmiotowy strony o nowe kategorie: Słudzy Boży spoza Polski i Niemieccy pallotyni działający przed 1945 r. na obecnych ziemiach polskich. Niezależnie od tego uaktualniane były kategorie Polskich pallotynów i Pallotynek, którzy odeszli do wieczności w okresie lat 2013-15. W celu szybszego znalezienia poszukiwanego biogramu przemodelowano Indeks zmarłych według daty śmierci oraz sporządzono nowy Alfabetyczny indeks zmarłych oraz Indeks zmarłych z podziałem na lata śmierci.
d) W listopadzie 2017 r. strona została umieszczona w domenie https://LiberMortuorum.pl/
skąd jej zawartość jest dostępna w serwisach takich jak: http://www.pallotyni.pl, http://sac.org.pl
e) W 2015 r. strona Liber mortuorum aktualizowana była kilkanaście razy. Pojawiło się na niej 88 nowych biogramów, głównie pallotynek (65). Tego roku, praktycznie w 50% istniejących biogramów, zostały wprowadzone liczne uzupełnienia i poszerzenia, a także poprawiono zauważone błędy. Zmiany w poszczególnych biogramach sygnalizowane są informacjami naniesionymi pod konkretnym biogramem. Pod określeniem Zmienione lub Uzupełnione biogramy autor ma na myśli nie tylko istotną lub większą partię zmian, ale i pewne drobne informacje, które pojawiały się niezależnie od ich zaznaczenia. W 2016 r. dodano 28 nowych biogramów, zaś w 2017 r. pojawiło się 14 biogramów.
2. Stan aktualny biogramów
a) W latach 2022-2023 strona Liber mortuorum poszerzyła się o łącznie o 24 biogramy, z których 23 to nowe biogramy polskich pallotynów: ks. Charchut Stanisław (†9 II 2022), ks. Daniel Leszek (†20 III 2022), ks. Tomasiński Tadeusz (†1 VI 2022), ks. Matuszewski Stanisław (†23 VI 2022), br. Mystkowski Mieczysław (†1 VII 2022), br. Szporna Wojciech (†5 X 2022), ks. Stasiak Władysław (†29 X 2022), ks. Bławat Anastazy (†1 I 2023), ks. Szczotka Marian (†28 I 2023), ks. Jurkowski Stanisław (†10 II 2023), ks. Czaja Piotr (†25 II 2023), ks. Szczepański Józef (†19 V 2023), ks. Bazan Tadeusz (†15 VI 2023), ks. Borowski Tomasz (†20 VI 2023), ks. Kantor Stanisław (†20 VI 2023), br. Kubiszewski Jan (†3 X 2023), ks. Wierzba Jacek (†21 XI 2023), ks. Kozłowski Józef (†26 XI 2023), ks. Rembisz Zbigniew (†7 XII 2023), ks. Bober Szczepan (†24 XII 2023). Ukazał się również jeden biogram przełożonych geberalnych i biskupów - bp Freeman Séamus (†20 VIII 2022).
Tabela. Stan aktualny biogramów na koniec grudnia 2014-2024 r.
Kategorie pallotyńskich biogramów | XII | XII | XII | XII |
XII |
XII |
XII |
XII 2021 |
XII 2022 |
XII 2023 |
2024 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Polscy pallotyni | 368 | 377 | 387 | 395 | 401 | 404 | 419 | 431 | 442 | 455 | +3 |
Pallotyni polskiego pochodzenia (*) | 14 | 16 | 18 | 18 | 18 | 18 | 18 | 18 | 18 | 18 | |
Przełożeni generalni i biskupi | 19 | 19 | 20 | 22 | 23 | 25 | 25 | 26 | 27 | 27 | |
Słudzy Boży spoza Polski | -- | 5 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | 6 | |
Niemieccy pallotyni działający przed 1945 r. na obecnych ziemiach polskich (✺) | -- | 7 | 11 | 13 | 13 | 13 | 13 | 13 | 13 | 13 | |
Ekspallotyni (**) | 23 | 23 | 25 | 25 | 25 | 25 | 25 | 25 | 25 | 25 | |
Pallotynki (przełożone generalne i siostry pracujące w Polsce lub pochodzące z terenów polskich zostały oznaczone znakiem ☼) | 47 | 112 | 113 | 114 | 118 | 122 | 127 | 130 | 130 | 130 | |
Przyjaciele SAC i ci, co odeszli od Stowarzyszenia | -- | -- | 7 | 8 | 8 | 8 | 9 | 9 | 9 | 9 | |
Razem | 471 | 559 | 587 | 601 | 612 | 621 | 642 | 658 | 670 | 683 | +3 |
b) W latach 2018-2021 strona Liber mortuorum poszerzyła się o 24 nowych biogramów. W grupie Polskich pallotynów i Pallotynek znalazły się następujące biogramy: s. Speransa Joniec (†11 II 2018), s. Teresa Matula (†1 VI 2018), ks. Jerzy Maj (†24 VI 2018), br. Jan Bandoszek (†28 VII 2018), ks. Tadeusz Płonka (†24 VIII 2018), ks. Bogdan Kusznir (†26 VIII 2018), s. Majola Rataj (†6 XI 2018) , s. Jadwiga Waszczeniuk (†17 XI 2018), ks. Józef Świerkosz (†20 XII 2018) , ks. Andrzej Biernacki (†23 XII 2018), s. Władysława Sitarz (†27 IV 2019) , s. Helena Szaniawska (†22 VII 2019), ks. Witalij Wezdeckij (†24 VIII 2019), s. Martyna Gumul (†9 IX 2019), s. Estera Stachnik (†20 IX 2019), ks. Kazimierz Czulak (†29 IX 2019), br. Tadeusz Wojciechowski (†12 XII 2019), ks. Stanisław Kobielus (†3 I 2020), br. Jan Cuper (†18 II 2020), ks. Józef Żemlok (†16 III 2020) i ks. Józef Liszewski (†18 III 2020). ks. Żemlok Józef (†16 III 2020), ks. Liszewski Józef (†18 III 2020), ks. Kantor Wiesław (†5 V 2020), ks. Latoń Jan (†7 V 2020), s. Wołosewicz Wirginitas (†17 V 2020), s. Hetnał Maria (†14 VI 2020), s. Otta Agnieszka (†15 VII 2020), ks. Korycki Jan (†31 VII 2020), ks. Szewczul Jerzy (†6 X 2020), s. Smentoch Kryspina (†14 X 2020), s. Suchecka Zofia (†19 X 2020), ks. Domagała Stefan (†24 X 2020), ks. Dragiel Mirosław (†30 X 2020), ks. Pytka Kazimierz (†5 XI 2020), ks. Domański Ryszard (†10 XI 2020), ks. Młodawski Grzegorz (†22 XI 2020), ks. Lisiak Józef (†27 XII 2020), s. Klekowska Mariola (†27 XII 2020), ks. Dzwonkowski Roman (†30 XI 2020), s. Wojtczak Urszula (†9 I 2021), ks. Błaszczak Jerzy (†15 I 2021), ks. Rykaczewski Tadeusz (†9 II 2021), ks. Czulak Antoni (†23 IV 2021), ks. Daniel Edward (†17 IV 2021), s. Gojtowska Agnieszka (†27 V 2021), ks. Nowak Kazimierz (†14 V 2021), s. Pruszyńska Zefiryna (†1 V 2021), ks. Zając Jan (†4 VII 2021), ks. Kot Jan (†8 VII 2021), ks. Mugobe Banuni Ignace (†26 VII 2021), ks. Kończak Jan (†11 VIII 2021), ks. Stachera Kazimierz (†24 VIII 2021), ks. Orlikowski Stanisław (†9 X 2021) i br. Dziczkiewicz Franciszek (†21 X 2021). Grupę Przełożonych Generalnych i pallotyńskich biskupów reprezentują: bp Konrad Walter (†20 IX 2018), bp Thomas Thennatt (†14 XII 2018), bp Alojzy Orszulik (†21 II 2019) i abp Hoser Henryk (†13 VIII 2021).
c) W latach 2018-19 autor strony przeprowadził kwerendę materiałów zawartych w archiwum domu pallotyńskiego w Gdańsku (dom przy ul. Elżbietańskiej). Niezależnie od tego, trwała kwerenda materiałów w Archiwum Prowincji Chrystusa Króla w Warszawie. Szerokiemu badaniu poddawane były materiały, które autor strony pozyskał wcześniej w Archiwum Generalnym Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego w Rzymie, w Archiwum Regii Miłosierdzia Bożego w Paryżu i w Archiwum Sekretariatu Prowincji Zwiastowania Pańskiego w Poznaniu. Wiele nowych informacji autor otrzymał od osób prywatnych i instytucji. Istniejące biogramy są systematycznie wzbogacane o fotografie, zarówno portretowe, jak i grupowe (sytuacyjne). Zdjęcia pochodzą głównie ze zbiorów Archiwum Prowincji Chrystusa Króla, ale i wielu osób prywatnych, którym pragnę jeszcze raz serdecznie podziękować
3. Zrealizowane plany z ubiegłych lat (zapowiadane i niezapowiadane)
a) Z dniem 12 stycznia 2015 r. zostały wymienione na stronie Liber mortuorum wszystkie dotychczasowe wersje życiorysów pallotynów polskich zmarłych do 2012 r. W ich miejsce wprowadzono biogramy zaczerpnięte z publikacji autora strony (Tylus Stanisław, Leksykon polskich pallotynów 1915-2012, Ząbki 2013). Inne kategorie pozostały bez zmian.
b) Zgodnie z zapowiedziami od sierpnia 2015 r. włączane są stopniowo do strony Liber mortuorum biogramy niemieckich pallotynów, działających przed 1945 r. na obecnych ziemiach polskich. Na chwilę obecną włączono biogramy 13 niemieckich pallotynów, umieszczając przy ich nazwisku symbol ✺.
c) Spośród nie sygnalizowanych wcześniej zmian na stronie Liber mortuorum pojawiła się od maja 2015 r. nowa grupa biogramów, to jest pallotyńskich sług Bożych spoza Polski. Obecnie w jej ramach można znaleźć 6 biogramów. Są to życiorysy: bł. Richarda Henkesa (†1945), bł. Elisabetty Sanny Porcu (†1857), Josefa Englinga (†1918), Josefa Kentenicha (†1968), Franza Reinischa (†1942) i bpa Heinricha Vietera (†1914).
d) Wśród nowych inicjatyw, nie sygnalizowanych wcześniej, należy wymienić dział Materiały źródłowe. Dział ma za zadanie poszerzać naszą wiedzę na temat życia i działalności zmarłego.
e) Dołączono również Miejsca spoczynku polskich pallotynów. Jest to alfabetyczny układ według miejsc pochówków, w których złożono zmarłych Współbraci. Obejmuje zarówno obszar Polski, jak i całego świata. Na końcu listy umieszczono też miejsca pochówków pallotynów z niemieckiej Prowincji Świętej Trójcy, spoczywających na ziemi polskiej, pallotynek i ekspallotynów. Pierwotna wersja została umieszczona 31 października 2015 r.
f) W styczniu 2016 r. umieszczono na stronie Liber mortuorum biogram ks. Antoniego Słomkowskiego †1982, kapłana archidiecezji gnieźnieńskiej, profesora i rektora KUL (i materiały źródłowe, którymi są jego wspomnienia na temat kontaktów z pallotynami), zapoczątkowując w ten sposób grupę przyjaciół SAC. Grupa aktualnie obejmuje 8 nazwisk i będzie ona stopniowo realizowana w najbliższych latach.
g) Uzupełniono i poszerzono biografie w kategorii Niemieccy pallotyni działający przed 1945 r. na obecnych ziemiach polskich i Pallotyńscy słudzy Boży spoza Polski. Kontynuowane będą dalsze prace nad uzupełnianiem i poszerzaniem dotychczasowych biogramów, bowiem kwerenda materiałów archiwalnych dostarcza wiele nowych i nieznanych do tej pory informacji.
h) Na początku 2016 r. dołączono do strony Liber mortuorum zestawienie chronologiczne, które zostało zatytułowane: Rocznice pallotyńskich wydarzeń przypadających w 2016 roku. Autor strony zestawił wydarzenia, jakie dokonały się w latach: 1916 (100 lat temu), 1941 (75 lat temu), 1966 (50 lat temu) i 1991 (25 lat temu). W 2020 r. w miejsce w.w. Rocznic pojawi się Kalendarium pallotyńskie, które autor systematycznie publikuje na swoim profilu FB - https://www.facebook.com/profile.php?id=100012227057005.
i) Spośród innych planów zrealizowanych planów było zakończenie Kalendarium dziejów Regii Miłosierdzia Bożego (1946-2019).
5. Uwagi i prośba o materiały
Wszystkich zainteresowanych biogramami zmarłych pallotynów lub pallotynek proszę o ewentualne spostrzeżenia i uwagi dotyczące treści biogramu lub innych kwestii. Ponadto zachęcam Wszystkich do przekazywania fotografii, informacji lub materiałów (jeśli trzeba, oczywiście do zwrotu) na adres e-mailowy: stansac@wp.pl lub listownie na adres: Pallotyński Instytut Historyczny, ul. Skaryszewska 12, 03-802 Warszawa.
Stroną techniczną Liber mortuorum już od 15 lat (od 2009 r.) zajmuje się Pan Donat Jaroszewski. Za lata współpracy, cierpliwość i wszelaką pomoc w tym zakresie jestem Mu bardzo wdzięczny.
Warszawa 28 I 2024
Stanisław Tylus SAC
Publikacja Leksykon polskich pallotynów zawiera 356 biogramów polskich pallotynów zmarłych w latach 1915-2012. W książce został zastosowany układ alfabetyczny. Do biogramów zostały dołączone fotografie portretowe. Pod każdym biogramem została zamieszczona literatura, zawierająca bibliografię przedmiotową. Publikację zamyka indeks osobowy.
Podstawę źródłową niniejszej pracy stanowią akta osobowe zgromadzone w: Archiwum Prowincji Chrystusa Króla w Warszawie, Archiwum Sekretariatu Prowincji Chrystusa Króla w Warszawie, Archiwum Regii Miłosierdzia Bożego w Paryżu, Archiwum Generalnym Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego w Rzymie i Archiwum Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W pracy zostały uwzględnione „Wiadomości Polskiej Prowincji SAK” (do 1993), „Wiadomości Prowincji Chrystusa Króla” (1993-2012), „Annuntianda. Biuletyn Prowincji Zwiastowania Pańskiego SAK” (1994-2012). Pomocne okazały się katalogi stowarzyszenia i prowincji polskich, czasopisma wydawane przez pallotynów i kroniki poszczególnych domów. Nie bez znaczenia były również relacje ustne żyjących członków stowarzyszenia i przedstawicieli rodzin zmarłych.
Zmarli współbracia tworzyli pallotyńską historię i byli nieomal wszechobecni w wielu dziedzinach polskiej kultury XX-XXI w., np. w nauce, literaturze i wszelkiego rodzaju piśmiennictwie oraz w działalności edukacyjnej, wychowawczej i wydawniczej, a także w pracach na rzecz emigracji, misji i apostolstwa świeckich. Pośród nich są postacie bardzo znane, które wywarły duży wpływ na dzieje Kościoła polskiego, m.in.: ks. Alojzy Majewski, ks. Wojciech Turowski czy Sł. B. ks. Stanisław Szulmiński, albo przeszły do historii Polski dzięki wielkiej miłości do Ojczyzny, jak Bł. ks. Józef Stanek czy ks. Franciszek Cegiełka i wielu innych.
Jednak w Leksykonie znajdują się nie tylko ci najwięksi, ale wszyscy, którzy żyli i działali w polskich strukturach stowarzyszenia w kraju i poza nim. O każdym z nich, nawet najskromniejszym bracie, kleryku czy nowicjuszu, możemy dowiedzieć się wszystkiego, co można było wydobyć ze źródeł i opracowań.