Dziś, to jest 15 maja 2024, mija rocznica śmierci
:Tadeusz Krzak (†1936)
ks. Mieczysław Leszczyński (†1994) Wczoraj, to jest 14.05.2024, miała miejsce rocznica śmierci:
ks. Kazimierz Nowak (†2021)
W dniu jutrzejszym, to jest 16.05.2024, przypada rocznica śmierci:
Brak wspomnienia zmarłych
REGIA MIŁOSIERDZIA BOŻEGOWĘDZIOCH Czesław, Wedzioch Ceslas (1906 – 1982), ksiądz, doktor teologii, profesor Collegium Marianum, duszpasterz polonijny we Francji, rektor PMK we Francji 1940-45 (1947 rektor ad interim), radca Regii Miłosierdzia Bożego, superior regii 1949-52, organizator zjazdów katolickich w Osny, rekolekcjonista
Urodził się 5 VII 1906 w Grabowie n. Prosną (Altwerder), w archidiecezji poznańskiej, jako syn Wojciecha i Marii z d. Rybczyńska. Był 6. z 12 dzieci. W Grabowie ukończył w 1918 szkołę powszechną, a potem Collegium Marianum na Kopcu (1918-24), a ukończył naukę w 1924 w państwowym gimnazjum w Nakle n. Notecią. Następnie wstąpił do nowicjatu na Kopcu i 7 X 1924 otrzymał sutannę z rąk ks. Alojzego Majewskiego. Pierwszą profesję złożył 7 X 1926 w Sucharach. Studia filozoficzne rozpoczął w Wadowicach (1925-26), kontynuował je w Sucharach (1926-27), a teologiczne odbył w Rzymie na Gregorianum (1927-31). Wieczną profesję złożył 10 X 1929, a święcenia kapłańskie otrzymał 20 VII 1930 w Rzymie z rąk abpa Ignacego Dub-Dubowskiego, doradcy papieskiego ds. wschodnich. Po uzyskaniu w 1931 doktoratu z teologii dogmatycznej i bakalaureatu z prawa kanonicznego powrócił do Polski.
Został wtedy radcą domu w Chełmnie, a następnie został skierowany do Wadowic jako socjusz II roku nowicjuszy i kleryków profesów (1932) oraz prefekt gimnazjalistów (1932-34). W czasie wakacji głosił misje ludowe i rekolekcje. W 1934 mianowano go rektorem domu w Chełmnie i dyrektorem Małego Seminarium św. Józefa dla klas niższych (klasy wyższe były w Wadowicach). To z jego inicjatywy, ze względu na dużą liczbę zgłoszeń, postanowiono wybudować w ogrodzie nowy gmach NSD z salami wykładowymi, zapleczem naukowym i internatem. Poświęcenia kamienia węgielnego dokonano w 1935. Budowa Kolegium św. Józefa trwała 2 lata. Już w XII 1936 uczniowie otrzymali piękny 4-piętrowy budynek, który mógł pomieścić ponad 100 uczniów, ale brakowało wyposażenia, zwłaszcza pomocy naukowych. W Collegium Josephianum obok własnych nauczycieli zatrudniano nauczycieli świeckich. Chcąc pomóc materialnie Collegium, ks. Czesław organizował spotkania w domu chełmińskim zelatorów i przyjaciół stowarzyszenia, a także wyjeżdżał stąd 2 razy na krótko do Francji, do pracy wśród emigrantów polskich i Francuzów, by ostatecznie w XII 1937 wyjechać tam na stałe.
W I 1938 w porozumieniu z ks. Franciszkiem Cegiełką założył w polonijnym środowisku w Amiens stały punkt duszpasterski polskiej misji we Francji i dom stowarzyszenia (nominacja na rektora domu w XII 1937; objęcie 1 I 1938, zakończenie urzędowania 1940), nabywając dlań na własność ośrodek należący do „Opieki Polskiej nad Rodakami na Emigracji”. Dom położony w centrum miasta sprzedał mu wyjeżdżający z Amiens ks. Filip Dachowski (†1962), dotychczasowy kapelan Opieki (wyposażenie, należące do kolonii polskiej i sióstr Louvencourt, zostało oddane pallotynom do użytku). Do domu należała kaplica o wymiarach 22 x 5,5 m, szkoła polska, sala do zebrań i życia kulturalnego. Ks. Czesław prowadził tam biuro parafialne, przedszkole dla dzieci, otaczał opieką chorych i starszych, głosił w okolicy rekolekcje i misje ludowe; w domu pallotyńskim prowadził rekolekcje zamknięte. Ponadto miał nominację od ks. Cegiełki na opiekuna i radcę polskich sióstr w zgromadzeniach francuskich i polskich we Francji, jak również duszpasterza Polaków w więzieniach w Paryżu i okolicy.
Przy misji pallotyńskiej w Amiens istniały różne organizacje religijno-narodowe: Związek Polaków, stowarzyszenie Dzieci Maryi, Straż Honorowa (wynagradzała Sercu Jezusowemu za grzechy popełnione przez emigrantów), Dzieciątko Jezus, Związek Harcerstwa Polskiego za Granicą, zespół pieśni i tańca „Wesoły Kujawiak”. Wszystkie one podtrzymywały ducha religijnego i narodowego wśród Polaków, aktywnie uczestnicząc w uświetnianiu uroczystości religijnych i patriotycznych.
Od I 1938 osiedlił się w Amiens ks. Bobrowski, dotychczas pracujący przy Misji, a 2 II tego roku przybyli z Polski bracia Ignacy Wszołek i Jan Harańczyk. Br. Jan był kucharzem, zaopatrzeniowcem, ogrodnikiem, zakrystianem i organistą. Stałe punkty duszpasterstwa polskiego obsługiwane przez dom w Amiens aż do wojny 1940 istniały w Creil, Rouen i Reims, Villers-Saint-Paul. Oprócz pracy duszpasterskiej i społecznej na miejscu, pallotyni wyjeżdżali z posługą duszpasterską, rekolekcjami i misjami ludowymi w całej Francji. Sam ks. Wędzioch w 1938 przeprowadził 26 misji parafialnych, 4 serie rekolekcji zamkniętych w domu pallotyńskim i 8 w innych miejscowościach. Wśród jego misji parafialnych z tego roku należałoby podkreślić m.in. całotygodniową misję w kościele polskim w Paryżu, przeprowadzoną w Wielkim Tygodniu. Księża odwiedzali też chorych rodaków w szpitalu w Amiens i w zakładzie psychiatrycznym w Dury k. Amiens. Znaleźli dobry kontakt z rodakami w Amiens, do czego przyczyniały się również odwiedziny w polskich domach. Już przy pierwszej kolędzie ks. Wędzioch nawiązał współpracę z polskimi rodzinami. W II poł. X 1938 dom w Amiens zwizytował kanonicznie generał stowarzyszenia Karl Hoffmann.
Ksiądz Wędzioch w 1939 wydzierżawił od diecezji z prawem kupna domy nr 53, 55 i 57 przy rue des Sergents, aby przeznaczyć je na polską szkołę wraz z internatem (małe seminarium). Do otwarcia szkoły we IX 1939 już nie doszło, bo wybuch wojny pokrzyżował te plany, a w związku z tym ostre przepisy wojenne, zabraniające swobodnego poruszania się i podróżowania. Podobnie było w 1940. Inwazja Niemiec na Francję w maju tego roku odłożyła plany otwarcia szkoły na kolejne lata. Po wybuchu II wojny światowej dom ten przydał się i służył żołnierzom polskim, uchodzącym z kraju po kampanii wrześniowej. Komitet francusko-polski, powstały dla wsparcia szkoły, teraz pomagał w organizowaniu pomocy żołnierzom i uchodźcom cywilnym z Polski. Za radą biskupa zorganizowano w tym domu spotkania dla żołnierzy tworzącej się we Francji armii polskiej. Odbyły się one 2 razy, w okresie bożonarodzeniowym i wielkanocnym, obejmując ok. 60 żołnierzy.
Szerokim echem w miejscowym społeczeństwie odbiła się msza z 15 X 1939, odprawiona w katedrze, w intencji poległych obrońców i umęczonej Ojczyzny, przez ks. Wędziocha. Wziął w niej udział ze strony francuskiej miejscowy biskup i społeczeństwo. Ze strony polskiej obecny był gen. Józef Haller, przedstawiciel polskiego rządu na emigracji, a także członkowie ambasady polskiej, konsulatu i wojska polskiego. Przemówienie biskupa i kazanie rektora Misji Polskiej ks. Cegiełki, który wszystkich obecnych wzruszył do łez słowami o męczeństwie Ojczyzny, zostały opublikowane w miejscowej prasie katolickiej („Semain Religieuse”). Wydarzenie to przysporzyło Polakom wiele sympatii ze strony francuskiej. Długo Francuzi wspominali patriotyczne kazanie i wypełnioną po brzegi katedrę. Pallotyni pozyskali też wtedy wielu przyjaciół i dobrodziejów, którzy pomogli im w urządzeniu domu.
Podczas działań wojennych w 1940 cały dom został spalony i zniszczony przez wojsko niemieckie. Dzień wcześniej ks. Wędzioch opuścił wraz z ludnością Amiens i udał się do Lorient n. Atlantykiem. Przed opuszczeniem domu nakazał ukryć w pośpiechu, w małym pomieszczeniu, pod główną piwnicą, najcenniejsze rzeczy, jak: kielichy, monstrancję, puszki, bieliznę pościelową i korespondencję z adresami tysięcy Polaków. W Lorient aż do przybycia Niemców pomagał w parafii francuskiej, a następnie przez Paryż wrócił do Amiens, gdzie zastał tylko zgliszcza i gruzy. Ocalały ukryte rzeczy pod piwnicą.
W krótkim czasie otworzył placówkę w pustym domu przy ul. St. Fuscien 38, który zajął na podstawie pisemnej zgody merostwa. Dom był 2-piętrowy i należał do Polaków. Przy pomocy sióstr Louvencourt, różnych parafii i rodaków urządził prowizoryczną kaplicę, w której Polacy, wracając z ewakuacji, gromadzili się na polskie nabożeństwa. Czerpali tam otuchę i siłę po utracie dachu nad głową i wszystkiego, co posiadali. Teraz ks. Wędzioch starał się nieść pomoc materialną i duchową rodakom dotkniętym nieszczęściem wojny. W niedzielę odprawiał 3 msze: o 7.00 u sióstr Louvencourt, o 8.00 w kaplicy dominikańskiej, której był opiekunem, i o 10.00 w parafii Rénancourt, opuszczonej przez proboszcza podczas ewakuacji. Po południu miał o 15.00 nabożeństwo w kaplicy domowej i o 16.30 u sióstr Louvencourt. Odwiedzał nadto chorych w szpitalu. W tym okresie na prośbę ks. Cegiełki dojeżdżał okresowo do Rosieres w diecezji Bourges oraz do Niort i Engouleme w Deux Sevres. Równocześnie obsługiwał duszpastersko Polaków w departamentach Yonne i Cote d’Or.
Następnie udał się do Paryża, by pomiędzy 28 X 1940 a 15 VI 1945, po aresztowaniu ks. Cegiełki (26 X), pełnić funkcję rektora PMK we Francji. Niósł wówczas pomoc rodakom i księżom polskim. Interweniował w gestapo w sprawie zwolnienia ks. Bernarda Pawłowskiego, br. Ignacego Wszołka (wrócili do Paryża 15 VIII 1941) i ks. Bronisława Wiatera. Niemcy proponowali mu nawet współpracę. Gdy odmówił, został 10 II 1941 aresztowany wraz ze wszystkimi pracownikami Misji przez gestapo pod zarzutem prowadzenia wrogiej działalności wobec Niemców i odrzucenia propozycji kolaboracji; jednocześnie zlikwidowano Caritas. Skonfiskowano wtedy także inwentarz i archiwum Misji, a biura zostały całkowicie splądrowane. Po przesłuchaniach w różnych biurach gestapo został osadzony w paryskim więzieniu Santé. W celi przebywał samotnie przez 4 miesiące, początkowo pozbawiony brewiarza. Wyżywienie więzienne było bardzo nędzne. Jedyną pociechą była dla niego przyjmowana w celi Komunia Święta. Po pewnym czasie oddano mu brewiarz i pozwolono otrzymywać książki do czytania, a 31 V 1941 został zwolniony.
Po opuszczeniu więzienia powrócił do pełnionych obowiązków rektora, ale rewizje niemieckie w Misji nadal się powtarzały. Jednak ks. Wędzioch nie załamał się, ale razem z ks. superiorem Wiktorem Bieniaszem CM (†1961) zreorganizował instytucje podległe Misji: parę schronisk, sierociniec, wspólną kuchnię. Podczas okupacji Misja była jedyną polską instytucją działającą we francuskiej strefie okupacyjnej. Była ośrodkiem duszpasterstwa, ale i ośrodkiem ściśle działającym z ruchem oporu. To z inicjatywy ks. Wędziocha zainstalowano stację nadawczą w podparyskiej miejscowości Courbevois, która informowała polskie władze o sytuacji w Polsce i martyrologii narodu polskiego. Zajął się też w warunkach całkowitej konspiracji przerzutami do Anglii zestrzelonych lotników polskich, najczęściej przez Hiszpanię i Portugalię. Wędzioch zorganizował pomoc dla ok. 30 000 Polaków przywiezionych z całymi rodzinami przez Niemców do północno-wschodniej Francji celem zatrudnienia w rolnictwie. Rozmieszczono ich w departamentach: Meuse, Meurthe et Moselle i w Ardenach. Pomagał im materialnie, zapewnił opiekę duszpasterską i zorganizował sieć polskich szkół, zatrudniając w nich księży i nauczycieli. By ułatwić pracę wśród uczących się dzieci, wydano polskie elementarze, katechizmy i śpiewniki. Szkoły te podciągnięto pod regulamin szkół francuskich, przez co stworzono prawne podstawy ich istnienia. Ks. Wędzioch nie zapomniał też o uwięzionych Polakach w obozach koncentracyjnych i w więzieniach niemieckich. Organizował dla nich pomoc materialną i duchową przez Tygodnie Miłosierdzia Chrześcijańskiego, dni modlitw i nabożeństwa za więźniów oraz dni składek pieniężnych na ten cel. Kierował w tej sprawie specjalne odezwy do polskich księży i wiernych. Sam dawał przykład, odwiedzając rodaków po więzieniach Paryża i wysyłając im paczki żywnościowe.
Jeszcze przed wyzwoleniem Francji ks. Wędzioch powołał do życia „Miesięcznik Duszpasterski” (V 1944), odbijany na powielaczu i przeznaczony przede wszystkim dla księży polskich, w którym przekazywał Polonii informacje o sytuacji prymasa, wiadomości z życia placówek duszpasterskich i kolonii polskich, podziękowania za pomoc wysyłaną do więzień i obozów. Ukazywał się on do pierwszych miesięcy 1945. W IV 1945 powstał tygodnik Misji „Polska Wierna”. Ks. Wędzioch jako rektor Misji, wielokrotnie po wyzwoleniu przemawiał we francuskim radiu w sekcji polskiej, i tak samo w radiu Londyn (1944-45). Pełnił w tym czasie funkcję generalnego kapelana PCK we Francji i był członkiem Rady Opieki Społecznej nad Polakami we Francji.
Pełnił też urząd delegata prowincji wobec współbraci we Francji i poza Polską (1938-46). Został mianowany na ten urząd przez radę generalną 24 I 1940. Jako delegat prowincjała utrzymywał kontakt listowny z ks. Wojciechem Turowskim z Lizbony, który był łącznikiem między generałem a pallotynami w państwach okupowanych przez Niemców bądź odciętych od Włoch. Rzym interesował się pallotynami we Francji. W tym celu udał się do Francji włoski pallotyn ks. Giancarlo Centioni (†2012), kapelan „czarnych koszul” B. Mussoliniego w Rzymie, przez co miał ułatwione zadanie. W Paryżu spotkał się z ks. Wędziochem i usłyszane wieści o sytuacji współbraci we Francji przekazał generałowi w Rzymie. W końcu 1942 zainicjował z ks. Bronisławem Wiatrem utworzenie kolejnej placówki duszpastersko-wychowawczej, tym razem w Orleanie, przeniesionej do Chevilly, miejscowości położonej 18 km od Orleanu, gdzie otwarto polskie gimnazjum (Kolegium Królowej Apostołów).
Po powrocie ks. Cegiełki z obozu poprosił ks. prymasa Augusta Hlonda o zwolnienie go z urzędu prorektora misji, co dokonało się 15 VI 1945. Prymas podziękował mu w liście za trud prowadzenia misji w najtrudniejszym czasie okupacji niemieckiej; wspominał też troskę o niego samego, gdy przebywał w klasztorze Bar-le-Duc w Lotaryngii (po zajęciu Francji przez Niemców Hlond przeniósł się 6 VI 1943 do opactwa benedyktyńskiego w Hautecombe k. Chambéry w Sabaudii, na teren okupacji włoskiej i tam został aresztowany przez gestapo 3 II 1944, a po przesłuchaniach w Paryżu i odrzuceniu propozycji kolaboracji został internowany w Bar-le-Duc). Docierał tam do niego kilka razy ks. Wędzioch, przywożąc z Paryża pomoc materialną i wiadomości od polskich biskupów o sytuacji w kraju. Mimo tego, że klasztor był pilnie strzeżony, ks. Wędzioch dostawał się tam tylną furtką dzięki przeorowi benedyktyńskiemu. Ks. Wędzioch z racji swego stanowiska był łącznikiem prymasa z biskupami. Gdy w VIII 1944 wojska alianckie podchodziły do Bar-le-Duc, przewieziono prymasa do Metzu, a stąd do Wiedenbrücka w Westfalii, gdzie został uwolniony 31 III 1945 przez wojska amerykańskie. 8 IV był już w Paryżu, serdecznie witany przez ks. Wędziocha i Polonię francuską. Ks. Wędzioch wrócił jeszcze do Misji jako rektor ad interim, na krótko po rezygnacji ks. Cegiełki (17 IX – 15 XI 1947). Za swoją działalność i udział w ruchu oporu, otrzymał od władz polskich i francuskich odznaczenia i dyplom za pomoc okazywaną żołnierzom alianckim w czasie wojny. Dyplom podpisał gen. Dwight David Eisenhower.
W VIII 1945 ks. Wędzioch zajął się założeniem sierocińca, przytułku i domu opieki dla kilkuset polskich dzieci opuszczonych i pozbawionych opieki w Osny, 30 km od Paryża (Zakład św. Stanisława Kostki). Wydzierżawił tu posiadłość Château de Busagny. Był to niewielki pałac, bardzo zrujnowany podczas działań wojennych przez wojska niemieckie i amerykańskie. Otaczał go malowniczo ukształtowany teren o powierzchni 27 ha ze stawami, łąkami, parkiem i przepływającą przez środek rzeczką o nazwie Viosne. Sierociniec-internat został otwarty 20 VIII 1945. Po roku dom i posiadłość zostały całkowicie spłacone, co należy uważać za dzieło Opatrzności Bożej. Było to możliwe dzięki bezinteresownym darom wychodźstwa polskiego, zwłaszcza jednego z księży francuskich z niedalekiego Pontoise1 oraz Jadwigi Golińskiej-Koch, kuzynki państwa Alberta i Zofii Falquet, przyjaciół i dobrodziejów pallotyńskich (Albert od 1944 był prezesem Towarzystwa „Nasza Rodzina”). Z czasem siłą historii sierociniec przestał istnieć (po kilku latach, w tym miejscu powstało później Collège St. Stanislas, szkoła poligraficzna i polska drukarnia), ale z wielu sierot, które przeszły przez niego, wyrośli dzielni Polacy, którzy zachowali pamięć o tych, którzy opiekowali się nimi. Spośród nich można wymienić choćby Wiesława Kieszka, późniejszego przyjaciela pallotynów.
Ksiądz Czesław założył też w Osny dom stowarzyszenia i w latach 1945-49 był jego rektorem. Po powstaniu Regii Miłosierdzia Bożego we Francji (2 VIII 1946) jako jej radca został upoważniony przez Zarząd Regii do zakupienia domu w Paryżu. Najpierw kupił dom na rue Bargue (Paris XIe), ale jeszcze tego roku sprzedał go, by nabyć inny w siódmej dzielnicy na rue Surcouf, który stał się siedzibą superiora i centrum działalności pallotynów we Francji (redakcje wydawnictw, sekretariat ds. misji, ośrodek Centre du Dialogue, biura drukarni). W latach 1949-52 pełnił urząd superiora regii, a następnie przeniósł się do Osny; był wówczas duszpasterzem polskiej emigracji w 9 departamentach. Dojeżdżał do tych miejsc raz na tydzień lub na miesiąc albo z okazji Świąt Wielkanocnych, Wszystkich Świętych lub Bożego Narodzenia.
W latach 1945-81 organizował w Osny w pierwszą niedzielę lipca słynne zjazdy katolickie. Początkowo brali w nich udział biskupi polscy z emigracji oraz francuscy, a później także z Polski. Zjazdy miały ratować Polaków od obojętności religijnej i uzupełniać duszpasterstwo objazdowe. Polacy przybywający na nie chętnie spowiadali się i przystępowali do Komunii Świętej. Zbudował tam kaplicę Miłosierdzia Bożego, grotę MB z Lourdes i drogę krzyżową w parku. Fundatorami poszczególnych stacji były osoby prywatne i kolonie polskie, w których ks. Czesław prowadził duszpasterstwo. Chcąc podtrzymać i ożywić wiarę wśród rodaków we Francji, ks. Wędzioch organizował dla nich przez 10 lat pielgrzymki do Częstochowy i wycieczki do Polski. Program pobytu obejmował zwiedzanie Warszawy, przejazd do Częstochowy i Krakowa, a potem indywidualny rozjazd do miejscowości rodzinnych i zbiórka w Warszawie lub Poznaniu. Pielgrzymki-wycieczki były dla Polaków z Francji jedyną okazją odwiedzenia ojczystego kraju i rodzinnych stron po wielu latach tułaczego życia i pozostały niezatartym wspomnieniem, za co byli ks. Czesławowi ogromnie wdzięczni.
Jednak ulubioną jego działalnością kapłańską były misje ludowe i rekolekcje, które nadal prowadził dla Polaków na terenie całej Francji. Z okazji Milenium chrześcijaństwa polskiego zorganizował na terenie kilku diecezji francuskich, gdzie prowadził duszpasterstwo polskie, uroczystości polsko-francuskie w formie zjazdów katolickich w głównych skupiskach polonijnych. Brały w nich udział francuskie władze kościelne i samorządowe. W 1953 uczestniczył w IX Kapitule Generalnej. Swój jubileusz 50-lecia kapłaństwa obchodził w 1980, łącząc go ze zjazdem polskim w Osny. Przybyło wówczas ok. 8000 osób. Spośród wyjątkowych gości należy wymienić Franciszka kard. Macharskiego, bpa André Rousseta (†1994) z Pontoise, ks. prałata Zbigniewa Bernackiego (†1985), rektora PMK we Francji. Papież Jan Paweł II nadesłał telegram gratulacyjny z życzeniami i błogosławieństwem apostolskim; był też telegram od bpa Bronisława Dąbrowskiego, sekretarza generalnego Konferencji Episkopatu Polski i byłego rektora PMK ks. Franciszka Cegiełki. Jubileusz w Polsce przeżywał 20 VII w kaplicy szarytek w Poznaniu, celebrując Eucharystię z udziałem m.in. delegatów rodzin pallotyńskich z Paryża, Osny, Warszawy i Poznania. Okolicznościowe kazanie głosił wówczas ks. redaktor Florian Kniotek. Następnym etapem był Grabów. Tam 3 VIII dziękował Bogu za łaskę doczekania jubileuszu. Przemówienie powitalne wygłosiła siostra szarytka, która uczestniczyła w jego mszy prymicyjnej przed 50 laty. Potem udał się na Jasną Górę i na Kopiec do Wadowic.
Ks. Wędzioch był kilkakrotnie operowany. Nigdy jednak nie narzekał na cierpienia. W XII 1981 wyjechał do Polski, gdyż miał tam swojego lekarza. Zmarł na białaczkę 30 IV 1982 w Kiekrzu k. Poznania. W momencie śmierci obecna była najbliższa rodzina, a siostrzeniec ks. Ryszard Domański, misjonarz z Rwandy, odprawił mszę przy konającym. Pogrzeb odbył się 8 V w Kiekrzu. Mszy przewodniczył biskup pomocniczy archidiecezji poznańskiej Stanisław Napierała. współkoncelebrowało mszę ponad 40 księży, wśród nich ks. wicegenerał Alojzy Żuchowski, ks. prowincjał Henryk Kietliński, kolega kursowy ks. Leon Forycki, były generał chrystusowców i 40 kleryków z jego zgromadzenia. Kazanie wygłosił ks. superior Zenon Modzelewski. Kondukt pogrzebowy poprowadził ks. Franciszek Cegiełka. On też wygłosił przemówienie pożegnalne, wspominając w nim chwile spędzone z Czesławem od czasów dziecięcych po ostatnie lata, czym wzruszył innych i siebie. W uroczystościach uczestniczyła rodzina zmarłego, rodacy z Grabowa i parafianie z Kiekrza. Został pochowany na cmentarzu parafialnym.
„Mąż modlitwy, tak mówili o nim wszyscy, którzy się z nim spotykali w jego pracy kapłańskiej. Na wspólne modlitwy przychodził pierwszy do kaplicy domowej lub kościoła, w którym odprawiał nabożeństwa dla Polaków. Z wielką nabożnością odprawiał mszę św. i trwał po niej na długim dziękczynieniu i gdy mu czas pozwalał odmawiał brewiarz, czyli codzienne modlitwy kapłańskie przed Najświętszym Sakramentem. Gdy prowadziłem samochód siadał po prawej stronie i odmawiał brewiarz, bo lękał się, że wieczorem będzie zmęczony i nie będzie go mógł odmówić ze skupieniem. Potem siadał za moimi plecami, bo mówił, że może się oprzeć na lewej ręce i tak lepiej wypoczywać, ale w rzeczywistości odmawiał różaniec, bo słyszałem szmer przesuwanych paciorków. Miał wielkie nabożeństwo do Matki Boskiej w Osny. Umiał też pięknie i dogmatycznie mówić o Matce Boskiej” (S. Treuchel).
1Ks. Jan Kończak SAC ustalił, że był nim ks. archiprezbiter Henri Jollain (1883 – 30 VI 1946); święcenia kapłańskie przyjął w 1908; był proboszczem kościoła katedralnego Saint-Maclou w Pontoise od 1934 (informacja z 4 XII 2015).
Fotografia dolna 1: Kępno Wlkp. U kuzynostwa dzień przed świeceniami kapłańskimi VIII 1930
Fotografia dolna 2: Chełmno n. Wisłą. Fot. F. Lemański
Fotografia dolna 3:
Fotografia dolna 4: Abp G. Roncalli w Polskim Seminarium Duchownym w Paryżu
Fotografia dolna 5: Sierociniec w Osny
Fotografia dolna 6: Z motocyklem, na którym zrobił w objazdach duszpasterskich 10. tysięcy km
Fotografia dolna 7: W Osny
Fotografia dolna 8: Uroczystości milenijne w Dijon. Ks. Félix Kir (Kirski) z Dijon (schylony dziękuje dziewczynce). Z prawej strony stoi zwrócony tyłem ks. Wędzioch
Fotografia dolna 9: Paryż 30 VII 1961
Fotografia dolna 10: Pielgrzymka polska z Cote d'Or do Lourdes 1952
Fotografia dolna 11: Przy Bramie Lubomirskich na Jasnej Górze w Częstochowie
Fotografia dolna 12: Grabów n. Prosną VIII 1971
Fotografia dolna 13: Ks. Wędzioch z kl. Ryszardem Domańskim, 1967 Ząbkowice Śląskie
Ostatnio zmodyfikowano: 12 stycznia 2015 (uzupełniono 29 kwietnia 2017)
Tekst biogramu: Tylus Stanisław, Leksykon polskich pallotynów (1915-2012), Ząbki 2013, 590-597
Materiały źródłowe
Ks. Czesław Wędzioch (1906-1982) jako duszpasterz, rekolekcjonista i misjonarz
Ośrodek Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II zorganizował 27 V 2015 międzynarodową konferencję naukową pt. Polacy i ich duszpasterze we Francji po II wojnie światowej. Partnerami konferencji były: Biblioteka Uniwersytecka KUL oraz Sanktuarium Matki Bożej Królowej Świata – Opiekunki Ludzkich Dróg w Sokołowie Małopolskim. Patronat honorowy objęli: bp dr Wiesław Lechowicz, delegat Konferencji Episkopatu Polski ds. Duszpasterstwa Emigracji Polskiej oraz ks. infuł. Stanisław Jeż, rektor Polskiej Misji Katolickiej we Francji. W Konferencji tej brałem udział i wygłosiłem referat pt.: Ks. Czesław Wędzioch (1906-1982) jako duszpasterz, rekolekcjonista i misjonarz. Uczestnikiem Konferencji był też ks. prof. dr hab. Roman Dzwonkowski, który nakreślił okoliczności i szczegóły konfliktu między Polską Misją Katolicką we Francji a Ambasadą Rzeczpospolitej Polskiej w Paryżu w latach 1945-47. Poniżej przedstawiam zarysy mojego referatu wygłoszonego na tej Konferencji; pełny tekst zostanie opublikowany w materiałach konferencyjnych. Wszystkie fragmenty cytowanych tu sprawozdań pochodzą z teczki osobowej ks. Cz. Wędziocha z Archiwum Regii Miłosierdzia Bożego w Paryżu.
I. Najważniejsze informacje biograficzne. Ks. Czesław Wędzioch urodził się 5 VII 1906 w Grabowie n. Prosną, w archidiecezji poznańskiej. Zmarł 30 IV 1982 w Kiekrzu k. Poznania.
Wykształcenie i formacja pallotyńska: szkoła powszechna w Grabowie, gimnazjum w Nakle n. Notecią i na Kopcu w Wadowicach 1918-24; obłóczyny 7 X 1924, pierwsza profesja 7 X 1926, wieczna profesja 7 X 1929; studia filozofii w Wadowicach i Sucharach 1925-27, studia teologii na Gregorianum w Rzymie 1927-31, uwieńczone doktoratem z dogmatyki; święcenia kapłańskie 20 VII 1930 w Rzymie.
Działalność kapłańska: radca domu w Chełmnie 1931, socjusz II roku nowicjatu w Wadowicach 1932 i prefekt w gimnazjum Collegium Marianum 1932-34, rektor domu w Chełmnie 1934-37, przenosi się do Francji przy końcu 1937, rektor domu w Amiens 1938-40, delegat prowincjała dla pallotynów we Francji 1938-46, kierownik Polskiej Misji Katolickiej we Francji 1940-45 (rektor ad interim 1947), aresztowany przez gestapo w Paryżu 10 II 1941 i osadzony w więzieniu Santé, został zwolniony 31 V 1941, rektor domu w Osny 1945-49, superior Regii Miłosierdzia Bożego 1949-52, organizator zjazdów katolickich w Osny 1945-81 (pierwsza niedziela lipca).
II. Działalność duszpasterska. Pierwsze miejsce w działalności kapłańskiej ks. Wędziocha zajmowało duszpasterstwo objazdowe. Misje ludowe i rekolekcje były ulubioną działalnością kapłańską ks. Wędziocha, i to od samego początku kapłańskiego życia, kiedy był jeszcze prefektem chłopców gimnazjum Collegium Marianum w Wadowicach na Kopcu, a później rektorem domu w Chełmnie, a szczególnie, gdy przyjechał w 1937 do Francji. Intensyfikuje się ono i osiąga swój szczyt, gdy przestaje pełnić urząd superiora regii w 1952. Teren jego działalności duszpasterskiej obejmował 10 diecezji w 9 departamentach Francji i 59 miejscowości. Do większych skupisk, gdzie żyli Polacy, dojeżdżał raz na tydzień, do innych raz w miesiącu lub też z okazji świąt wielkanocnych, bożonarodzeniowych i w listopadzie. Pragnął nie tylko podtrzymywać wiarę, ale ją ożywiać, by była siłą i motorem w życiu naszych rodaków we Francji. Jakże gorące były jego apele, wzywające rodaków do wzięcia udziału w tych misjach. W jednym z nich pisał: „Żywię głęboką nadzieję, że odpowiecie Ukochani Rodacy, z nie mniejszym zapałem religijnym na misyjne zaproszenie Waszych Czcigodnych duszpasterzy oraz na niniejszy apel znajomego Wam już misjonarza, bo już niejednokrotnie byłem wśród Was podczas wojny i okupacji ... Wszystkich zapraszam na misje święte!”.
Ks. Czesław Wędzioch pozostawił po sobie liczne sprawozdania z tych objazdów. Dla ilustracji przytaczam tutaj fragmenty sprawozdań z maja 1952: „Sens – kościół St. Mathie, Bld. Maupeux, blisko katedry. Kościół służy wyłącznie dla Polaków, także że nazywany jest polskim kościołem. Nabożeństwo w każdą IV niedzielę miesiąca i w większe święta. Udział od 100 do 150 osób. Polacy bardzo życzliwi. Nocleg w seminarium duchownym (jest dwóch polskich kleryków – Brzostowscy)” (Dep. Younne).
„Dijon – w kaplicy sióstr III zakonu św. Franciszka, 7 rue Dubois. Nocleg u sióstr lub u Polaków. Dojazd 4 razy w roku. W kaplicy obraz i ołtarz MB Częstochowskiej. Jest też szkoła reżimowa. Nauczycielka Mme Dinet” (Dep. Côte d'Or).
„Sartrouville (w dekanacie Wersal). Nabożeństwo raz w miesiącu, w każdą III niedzielę miesiąca. O godz. 9.30 spowiedź przed nabożeństwem i Mszą św. Do Komunii św. przystępuje zawsze około 15 osób. W nabożeństwie uczestniczy od 50 do 80 osób. Od 1950 istnieje Bractwo Żywego Różańca (20 członkiń). Istnieje też PSL. W kościele znajduje się obraz Matki Bożej Częstochowskiej. Uroczystość poświęcenia odbyła się pięknie” (Dep. Seine).
„Les Mureaux. Nabożeństwo w każdą IV niedzielę miesiąca, o godzinie 8.00. Obecność około 30-50 osób. Nabożeństwa odbywają się od przeszło 20 lat. Kolonia (mieszkańcy) jest spokrewniona. Proszą na zmianę na obiady. Wyróżniają się p. Andrzejczak Michał i p. Wieczorek Dominik. Ksiądz francuski niestety nie bardzo dba o polskie nabożeństwo. Na nabożeństwo udziela bardzo mało czasu. Polacy trzymają się dość dobrze. Śpiewają pięknie na nabożeństwie. Do komunii św. przystępują nie za często” (Dep. Seine).
„Ks. Wędzioch zamierza w lipcu urządzić pielgrzymkę Polaków z Oise na kalwarię do Brasseuse. Warto będzie podtrzymywać to corocznie, dla ożywienia wiary. Niektóre części departamentu Oise można by zaliczyć do okręgów misyjnych. Nie brakuje pogan. Gdzieindziej panuje wielka obojętność religijna. Księża z niektórych miejscowości nie bardzo chętnie widzą polskiego księdza, tłumacząc się, że Polacy rozumieją już dobrze po francusku. Ale doświadczenie mówi co innego. Ks. Wędzioch pragnie przy pomocy biskupstwa lepiej zorganizować obsługę duszpasterską w dep. Oise” (Dep. Oise 16 V 1952).
Dla ożywiania wiary i polskości służyły ks. Wędziochowi pielgrzymki do najbliższych sanktuariów, a zwłaszcza do Fatimy, Lourdes, Częstochowy oraz wycieczki do Krakowa i Warszawy, które prowadził przez szereg lat. Pragnąc ratować Polaków od obojętności religijnej rozpoczął ks. Wędzioch od 1945 organizować zjazdy katolickie w Osny. Były one wielką pomocą i uzupełnieniem duszpasterstwa objazdowego. Ze wszystkich departamentów, które obsługiwał, organizował autokary na zjazdy katolickie do Osny. Urządzał tam spowiedź dla nich, wiedząc, że przy takich uroczystościach Polacy garną się do spowiedzi i Komunii świętej. Spotykało się to ze słowami zachęty ze strony biskupów polskich i francuskich. Biskup Jean Rupp (początkowo dla wiernych wschodnich obrządków we Francji, później bp Monaco, następnie abp i pronuncjusz w Iraku i urzędnik w Sekretariacie Stanu, †1983), uczestnicząc w zjeździe w 1955 mówił: „Idźcie wiernie za Jezusem, żyjcie według jego przykazań, módlcie się jak modlicie się w Polsce... Polacy to katolicy nie tylko z imienia lecz i z głębokiego przekonania ... Polacy zbierający się w Osny, przybywajcie tu z miejscowości, gdzie wiara zasypia, gdzie praktyka życia religijnego jest słaba. Kościół liczy na Was, na waszą gorącą wiarę, tą samą, jaką mają w Polsce Wasi bracia, którzy żyją pomiędzy tymi, co są bez Boga. Kościół liczy na polskich emigrantów, na Waszą wiarę, pracę, na Wasze dobre rodziny, w których żyje Bóg”. Ks. Wędzioch był niestrudzonym i niezmordowanym organizatorem zjazdów katolickich od 1945 do 1981 i wszystko robił, aby one wypadły jak najlepiej.
Ks. Stanisław Tylus SAC
