Dziś, to jest 23 sierpnia 2019, mija rocznica śmierci
:s. Wincentyna Żychlewicz (†1992)
ks. Jan Nełkowski (†1994) Wczoraj, to jest 22.08.2019, miała miejsce rocznica śmierci:
kl. Feliks Magulski (†1917)
s. Leona Schöttke (†1990) ☼
W dniu jutrzejszym, to jest 24.08.2019, przypada rocznica śmierci:
ks. Krzysztof Margasiński (†2012)
ks. Tadeusz Płonka (†2018)
PROWINCJA ZWIASTOWANIA PAŃSKIEGOCEGIEŁKA Franciszek Antoni, Cegielka Francis A. (1908 – 2003), ksiądz, doktor teologii, duszpasterz polonijny we Francji, rektor PMK we Francji, więzień obozów Sachsenhausen i Dachau, duszpasterz polonijny w USA, delegat prowincjała w USA 1978-81, profesor teologii i dziekan Wydziału Teologii w Felician College w Lodi (NY) i Holy Family College w Filadelfii
Urodził się 16 III 1908 w Grabowie n. Prosną, w archidiecezji poznańskiej, w rodzinie Marcina i Marii z d. Nieszczęsna. Miał 8 rodzeństwa. Ojciec trudnił się kupiectwem, był właścicielem firmy eksportującej drób na zachód Europy; brał udział w powstaniu wielkopolskim. W Grabowie Franciszek ukończył szkołę elementarną, a gimnazjum w Collegium Marianum w Wadowicach na Kopcu. Do nowicjatu stowarzyszenia wstąpił w 1924, otrzymując 7 X sutannę w Wadowicach. Pierwszą profesję złożył 7 X 1926 na ręce ks. Wojciecha Turowskiego w Sucharach, tam też wieczną 7 X 1930 na ręce ks. Augustyna Zarazy. Studia filozofii podjął w Wadowicach (1925-26) i Sucharach (1926-27), a studia teologiczne odbył na Gregorianum w Rzymie w latach 1927-31, wieńcząc je stopniem doktora teologii. Tam też 4 IV 1931 otrzymał święcenia kapłańskie w bazylice św. Jana na Lateranie, uzyskując dyspensę od braku wieku kanonicznego.
Do Francji wyjechał w VI 1931 na zaproszenie ks. Leona Łagody (†1942), ówczesnego rektora PMK w Paryżu, a wcześniej wikariusza i profesora łaciny gimnazjum w Grabowie. Rozpoczął działalność duszpasterską wśród Polonii, pracując przez kilka miesięcy w misji polskiej w Paryżu, a od listopada w 4 diecezjach i departamentach na północy kraju, mieszkając na stałe w Mondville na przedmieściach Caen (departament Calvados) w Normandii. Oprócz opieki duszpasterskiej nad robotnikami w miastach, dojeżdżał też do rozproszonych rodaków pracujących w rolnictwie. Owocem tej pracy była książka Szlakiem tułaczy. Garść przeżyć z pracy duszpasterskiej we Francji (Warszawa 1934), kopalnia wiedzy o życiu francuskiej Polonii. Został również kapelanem polskich marynarzy w Cherbourgu i Le Havre. Poza duszpasterstwem zajmował się także pracą społeczną – zakładał i rozwijał organizacje polskie (1931 w Le Havre – Katolicki Związek Kobiet Polskich; 1932 w Mondville – Katolicki Związek Polek i w Potigny – Towarzystwo Robotników Polskich im. Piusa XI), tworzył biblioteki polskie, sprowadzając religijne książki z pallotyńskiego wydawnictwa w Warszawie. W 1932 został odwołany przez zarząd polskiej regii do kraju; od tego roku rokrocznie aż do powrotu wraz z innymi księżmi pallotyńskimi wyjeżdżał do Francji na okres wakacyjny i rekolekcyjny. Ks. F. Cegiełka po powrocie do Polski pracował w gimnazjum w Chełmnie (1933-34) i w seminarium w Wadowicach (1934-36), ucząc historii filozofii i teologii moralnej. W XII 1936 wyjechał ponownie do Paryża. Uczestniczył w VII Kapitule Generalnej (7-20 V 1937) jako asystent (socjusz) ks. prowincjała Jana Maćkowskiego.
Od XII 1936 przebywał na stałe we Francji, zapoznając się z zadaniami i działalnością PMK i zastępując jej rektora, ks. Witolda Paulusa (kierował misją w latach 1934-37, †1973). Nominację na rektora PMK we Francji otrzymał 18 VI 1937 od Augusta kard. Hlonda, prymasa Polski i opiekuna emigracji polskiej. Oficjalne przejęcie urzędu nastąpiło 21 VI 1937. Do misji należało w 1936 ok. 70 księży polskich rozproszonych po całej Francji, zależnych od rektoratu w Paryżu. Pracowali oni wśród półmilionowej rzeszy polskich emigrantów. Praca Cegiełki zyskała uznanie księży, jak i ludzi świeckich, ale ściągnęła nienawiść środowisk komunistycznych, które on bardzo zwalczał. Jego zasługą było ożywienie duszpasterstwa przez organizowanie misji ludowych, uroczystości patriotyczno-religijnych w różnych rejonach Francji oraz akcji charytatywnej. Ks. Cegiełka jako rektor misji bardzo często odwiedzał placówki duszpasterskie, brał udział w licznych zjazdach Polonii i zebraniach organizacji katolickich. Dla pogłębienia więzi z krajem powołał do życia jesienią 1937 komitet Tygodnia Miłosierdzia Chrześcijańskiego, aby nieść pomoc potrzebującym rodakom w kraju. Ten tydzień obchodzono odtąd zawsze w pierwszym tygodniu Adwentu, zbierając ofiary na wyznaczony wcześniej cel. Chcąc zjednoczyć całą emigrację polską w duchu religijnym i narodowym, Cegiełka rozpoczął w VIII 1938 narodowe pielgrzymki Polaków z Francji do Lourdes. Usprawnieniu duszpasterstwa miały służyć coroczne zjazdy duchowieństwa polskiego w jezuickim ośrodku rekolekcyjnym w Clamart pod Paryżem. W tym okresie wraz z ks. Cz. Wędziochem założył pallotyński dom w Amiens (przejęty urzędowo 1 I 1938). Wówczas Cegiełka mianował Wędziocha duszpasterzem polskim w Amiens. Był to 2-skrzydłowy, piętrowy budynek przy ul. Martin-Bleu-Dieu 36. Na parterze była klasa szkolna, biuro parafialne, salon i salka ze sceną teatralną. Kaplica mieściła się na piętrze. Dom ten przetrwał do V 1940, kiedy został zniszczony i spalony od wybuchu bomb w czasie inwazji niemieckiej.
Ksiądz Cegiełka z racji pełnionej funkcji rektora PMK był obecny przy zaprzysiężeniu prezydenta Władysława Raczkiewicza 30 IX 1939. Przybył wówczas do polskiej ambasady na zaproszenie ambasadora Juliusza Łukasiewicza, z ewangeliarzem i krzyżem, na które nowo mianowany prezydent Rzeczpospolitej złożył przysięgę w obecności generała W. Sikorskiego i członków nowego rządu. W dniu następnym, w niedzielę 1 X, prezydent i polski rząd, w obecności ambasadorów państw zaprzyjaźnionych, wzięli udział we mszy dziękczynnej przy rue Saint Honoré. Jeszcze przed mszą rząd polski złożył w ambasadzie przysięgę wierności na ręce prezydenta. Kościół MB Wniebowziętej, wraz z przyległym placem, był wypełniony wówczas po brzegi przez rodaków z Francji i Polski. Mszę odprawiali ks. Wędzioch i ks. P. Oramowski, a kazanie o treści patriotycznej wygłosił ks. Cegiełka, liczne jego fragmenty przytoczył później katolicki dziennik „La Croix”. Ks. Franciszek był też inicjatorem powstania Liceum Polskiego im. Cypriana Norwida w Paryżu dla przybyłej z kraju młodzieży. Wśród grona nauczycielskiego był polski pallotyn, ks. Józef Zawidzki (uczył religii, etyki, dogmatyki i propedeutyki filozofii). Szkoła ta istniała od X 1939 do czasu ewakuacji rządu polskiego w V 1940. Mieściła się w gmachu francuskiego Lycée de Fénelon przy ul. Segur w Paryżu dzięki uprzejmości Akademii Francuskiej i za zgodą Ministerstwa Wychowania Narodowego. Chłopcy mieszkali w internacie St. Louis, a dziewczęta u sióstr nazaretanek i w innych ośrodkach, kierowanych przez polskie instytucje rządowe. Gdy wojska niemieckie podchodziły pod Paryż, szkołę przeniesiono na południe Francji, do Villard-de-Lans (Isère). Tam przetrwała okres okupacji. Ks. Cegiełka rozwinął też szeroką akcję charytatywną na rzecz uchodźców z Polski.
Jeszcze przed zajęciem Paryża przez wojska niemieckie ks. Cegiełka organizował nabożeństwa w intencji Ojczyzny w polskim kościele, wygłaszając patriotyczne kazania transmitowane na falach francuskiego radia, co nie uszło uwadze późniejszego okupanta. Mimo tego nie opuścił Paryża w chwili zajęcia go przez Niemców. Ponieważ ciągle tu napływali Polacy, pozbawieni środków do życia, wraz z gronem działaczy polonijnych podjął decyzję o powołaniu do życia instytucji charytatywnej, wykorzystując organizację Komitetu Pomocy dla Polaków Caritas, prawnie istniejącej przy PMK. Komitet powstał 10 VII 1940. Caritas pomógł licznym polskim żołnierzom uciekającym z obozów, z terenów okupowanej Francji, przedostać się na południe. Setki żołnierzy i cywilów znajdowało kilkudniowe utrzymanie w schroniskach komitetu w Paryżu i otrzymywało zapomogę pieniężną na przejście w strefę rządów Vichy. Komitet prowadził kuchnię i organizował dożywianie oraz zaopatrywał w odzież biednych, chorych, wysiedlonych i uwięzionych rodaków. Po zajęciu Paryża przez Niemców ks. Cegiełka nawiązał kontakt z rządem polskim w Londynie i z amerykańskim Czerwonym Krzyżem, a po porozumieniu się z poselstwem tureckim pomógł w wyjeździe do Turcji polskim inżynierom.
Spowodowało to rewizje gestapo i podczas kolejnej z nich 26 X 1940 ks. Cegiełka został aresztowany i osadzony w paryskim więzieniu Santé. Wraz z nim aresztowano członka Caritasu i dyrektora banku PKO w Paryżu Szymona Jaxę-Konarskiego (†1981). Zabrano wtedy liczne akta wraz z korespondencją misji. Po miesiącu pobytu ks. Cegiełka został przewieziony 29 XI 1940 do więzienia w Trewirze, potem do Kolonii, Hannoveru i wreszcie 10 XII 1940 do berlińskiego Polizei Praesidium Gefaengnis przy Alexanderplatz. Po 5-tygodniowych krwawych i bestialskich przesłuchaniach w centrali gestapo przy Berkauer Strasse został w Wielki Poniedziałek 7 IV 1941 okrutnie pobity i prawie martwy wrzucony do ciemnej celi, gdzie bez picia i jedzenia przebył cały tydzień. Tam w Niedzielę Wielkanocną 15 IV nastąpiło spotkanie z przebywającym w więzieniu bpem Michałem Kozalem. Biskup przybył sprowadzony przez urzędnika, by zaopatrzyć Cegiełkę na śmierć, zapamiętał go, jak leżał przywiązany do słupa, zarośnięty i strasznie skatowany. Nie chciał wtedy rozmawiać z biskupem, stwierdzając, że takiego nie zna. Rzeczywiście, informacja o konsekracji M. Kozala (13 VIII 1939) nie dotarła do misji z powodu wojny i Cegiełka podejrzewał w tym podstęp ze strony hitlerowców. Przetrzymał jednak tortury, nie zdradził niczego, co dotyczyło jego kontaktów z gen. Sikorskim i polskim rządem w Londynie. W szpitalu w Berlinie odwiedził go ks. Heinrich Schulte (†1980), prowincjał pallotynów z Limburga, o czym sam pisał 30 VII 1941 w liście do ks. W. Turowskiego. 29 VII 1941 Cegiełka został przewieziony do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen (Oranienburg) k. Berlina, skąd zabrano go do więzienia w Norymberdze, a 13 II 1942 do obozu koncentracyjnego w Dachau, gdzie nosił numer 29232.
Tutaj spotkał się ponownie z uwięzionym bpem Kozalem. W obozie Cegiełka został zbity, sponiewierany, tak że po jakimś czasie ciało zaczęło gnić i odpadać od kości. Wytworzyła się flegmona, którą mu operowano 2-krotnie (III-X 1942). Pierwszy raz operował go elektryk, ponownie stolarz. Sam uważał, że w takich warunkach, w jakich go wtedy operowano, nie powinien przeżyć. Życie swoje zawdzięczał uzdrowieniu przez wstawiennictwo s. Faustyny Kowalskiej, apostołki miłosierdzia Bożego. Po dojściu do zdrowia pracował na plantacjach, przy sortowaniu resztek krawieckich, w pończoszarni, a w końcu pobytu w Dachau był tłumaczem dla nowo przybyłych do obozu. Jako kapłan wygłaszał do księży kazania i konferencje ascetyczne. Był uznawany w obozie za duchowego przywódcę uwięzionych kapłanów. W przemówieniach swych wzbudzał nadzieję i entuzjazm wśród kapłanów, dlatego słuchano go chętnie, zachęcając nawet do zabierania głosu okrzykami: „Wodzu przemów! Wodzu prowadź!”. Napisał tam również książkę Mistyka Ojczyzny. Rozważania więźnia politycznego, którą wydano w Paryżu w 1946 (Ad astra 1999). W Dachau dotrwał aż do wyzwolenia obozu przez 7. amerykańską armię 29 IV 1945. Był jednym z witających wyzwolicieli. 3 V przemawiał z Dachau przez radio. Świadectwo o nim dał współwięzień i późniejszy sufragan włocławski, Franciszek Korszyński, w książce Jasne promienie w Dachau (Poznań 1957, Poznań-Warszawa 19852, 24-25, 72). Po wyzwoleniu obozu Cegiełka zorganizował biuro prasowe i pertraktował z Francuzami w sprawie księży i cywilów, którzy nie chcieli z różnych powodów wracać do Polski. Agitatorzy polskich rządów komunistycznych w Dachau odgrażali się mu, strasząc go wizją powieszenia na najbliższym słupie granicznym. Mimo pogróżek, nawet wypadku samochodowego, Cegiełka powrócił do Paryża 25 V 1945. Razem z nim przybyło z Dachau 111 księży i kleryków.
Ksiądz Cegiełka objął na nowo stanowisko rektora PMK we Francji 15 VI 1945, po powrocie z Dachau. Jednym z pierwszych jego zadań było zrealizowanie pomysłu prymasa Polski, aby utworzyć Seminarium Polskie w Paryżu. Wydatną pomoc w tym okazał PCK, a także ks. prałat Charles Lagier, prezes dzieła Oeuvre d’Orient, który pozwolił otworzyć w swej instytucji przy rue de Regard 6 (gmach dawnego seminarium irlandzkiego), tymczasowe seminarium duchowne dla ok. 20 polskich alumnów, udzielając długoletniej korzystnej dzierżawy. Rektorem seminarium został ks. prałat F. Korszyński. Ks. Cegiełka rozmieścił przybyłych księży z Dachau po placówkach, gdzie duszpasterze ponieśli śmierć męczeńską (w niemieckich obozach koncentracyjnych i we Francji) oraz posłał kapłanów do ponad 30 polskich obozów, w których byli rodacy czekający na repatriację do Francji. W ten sposób duszpasterstwo polskie we Francji zostało poważnie wzmocnione. 24 I 1946 podczas wizyty w Rzymie u prosekretarza stanu ds. nadzwyczajnych Stolicy Apostolskiej Domenico Tardiniego (†1961) ks. Cegiełka uzyskał dla przybyłych księży z Dachau uprawnienia i przedstawił problemy duszpasterstwa polskiego we Francji.
Otworzył Seminarium Polskie przy rue des Irlandais 5, wydzierżawiając tam obszerny gmach dawnego irlandzkiego seminarium. Kontrakt został podpisany 1 XII 1945 z przedstawicielem episkopatu irlandzkiego. Rektorem seminarium został ks. Antoni Banaszak. Misja zaopiekowała się licznymi studentami polskimi, którzy z Niemiec przybyli na uniwersytety francuskie. Udzielała im pomocy poprzez zapomogi studenckie oraz możliwość korzystania ze stołówki przy seminarium w Paryżu. Zajmował się tym referat młodzieżowy, utworzony przez Cegiełkę w Caritasie w poł. 1945. Udzielał on pomocy materialnej studentom polskim we Francji, bez względu na ich przekonania polityczno-religijne (300 osobom na 500 wszystkich studentów polskich). Wielką szkodą było usunięcie tej formy działalności przez ks. Banaszaka w XII 1946 mimo protestów ks. Cegiełki. Wszystkie agendy Caritasu w latach 1945-46 przekazały pomoc 40 000 Polaków, przede wszystkim deportowanym. Caritas misji, rozdzielając pomoc materialną, był powiernikiem m.in. takich instytucji, jak: The Polish War Relief, The National Catholic Welfare Conference, polskie Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Polska Wojskowa Misja Likwidacyjna. Ks. Cegiełka zorganizował biuro prasowe misji oraz ośrodek polskich wydawnictw katolickich. Organem prasowym misji był tygodnik „Polska Wierna” (7-10 000 nakładu), gdzie ks. Cegiełka ogłaszał apele do emigracji we Francji o pomoc dla ofiar powodzi w kraju w 1947 oraz na KUL, dla którego kupowano z zebranych ofiar cenne książki i czasopisma. Utworzył również Sekretariat Zjednoczenia Towarzystw Katolickich.
W tym czasie Cegiełka kontaktował się m.in. z nuncjuszem papieskim Giuseppem Roncallim, późniejszym papieżem Janem XXIII. Pomimo jego sugestii nie zaakceptował nowej rzeczywistości politycznej w Polsce oraz nie przyjmował zaproszeń na spotkania kierowane przez tzw. rząd warszawski, okazując lojalność polskiemu rządowi w Anglii. Jako rektor PMK nigdy nie uznał ambasadora Polski Ludowej i odmówił protokolarnego przyjęcia ambasadora w polskim kościele (Stanisława Skrzeszewskiego i jego następcę Jerzego Putramenta), zabronił także księżom święcenia sztandarów organizacji prokomunistycznych, nie odmawiając jednocześnie posług religijnych ich członkom. To stanowisko Cegiełki spowodowało naciski na prowincjała pallotynów w Polsce ks. Jana Maćkowskiego oraz interwencje dyplomatyczne u nuncjusza Roncallego, u abpa Paryża Emmanuela Célestina kard. Suharda (†1949), a nawet w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych Francji o odwołanie rektora PMK. Pojawiło się też ponad 20 artykułów atakujących Cegiełkę w prokomunistycznej „Gazecie Polskiej” (1945-47), ukazującej się w Paryżu. W powszechnej opinii Cegiełka swoją postawą uchronił rzesze polskiej emigracji we Francji przed dezorientacją i utratą wiary, skutecznie przeciwstawiając się zawładnięciu życiem emigracji przez organizacje prokomunistyczne. Wyczerpany przeżyciami więziennymi i obozowymi oraz presją władz komunistycznych PRL, ks. Franciszek kilkakrotnie zwracał się do kard. Hlonda o zwolnienie go z zajmowanego urzędu.
W końcu 18 IX 1947 Hlond przyjął jego dymisję, pisząc do niego: „Ulegając coraz częstszym i usilniejszym prośbom Przewielebnego Księdza Rektora, po długim namyśle i ociąganiu się, zwalniam go ze stanowiska rektora Misji Polskiej we Francji. [...] Żegnam ze szczerym uznaniem i stwierdzając wielkie kapłańskie zalety i czyny, którymi się ksiądz rektor dla wiary i religijności Polaków we Francji wybitnie zasłużył. Żegnam z podziwem dla jego bohaterskiej postawy ludzkiej, obywatelskiej, katolickiej i zakonnej w obozach śmierci, żegnam kochanego ks. rektora z wyrazami czci dla jego bezinteresowności i poświęcenia, dla kapłańskiej gorliwości i odwagi, dla żarliwego ukochania sprawy ojczystej, dla jego chrześcijańskiego optymizmu, który niczym się nie zrażał i mimo wszystko zawsze wierzył w triumf sprawiedliwości i w zwycięstwo dobra, żegnam księdza rektora z wynurzenia głębokiej i trwałej wdzięczności za oddaną służbę na kierowniczym paryskim posterunku duszpasterskim, na którym ksiądz rektor pozostawia po sobie piękną pamięć pasterza dusz, stróża wiary, jałmużnika, opiekuna opuszczonych, budziciela nadziei i otuchy”. 5 X ks. Cegiełka pożegnał się oficjalnie z tym stanowiskiem.
Jeszcze w październiku udał się do Rzymu i był osobistym sekretarzem ks. generała Wojciecha Turowskiego oraz głosił rekolekcje dla księży i sióstr zakonnych, a następnie w IV 1948 przez Paryż wyjechał do USA, gdzie pracował do 1967, dalej jako rekolekcjonista księży i polskich zgromadzeń zakonnych, szczególnie felicjanek, nazaretanek i zmartwychwstanek. Głosił rekolekcje również w Kanadzie, Anglii i Afryce Południowej. Pisał także książki i artykuły w języku polskim i angielskim z dziedziny teologii (zwłaszcza ascetyki) i historii (Life on Rocks. Among the Natives of the Union of South Africa, North Tonawanda 1957 – o działalności Kościoła katolickiego w Afryce Południowej, studium rasizmu, trafne uwagi o ówczesnych problemach tego rejonu). Duży rozgłos przyniosła mu książka tłumaczona z języka francuskiego Apel miłości, czyli orędzie Boskiego Serca Jezusowego do świata i jego posłanka siostra Józefa Menéndez koadiutorka Zgromadzenia Sacré Coeur (1890-1923) (Buffalo 1949). Już w 1954 napisał książkę o s. Faustynie Kowalskiej (Siostra Faustyna. Szafarka miłosierdzia Bożego, North Tonawanda 1954, Londyn 1980, Michalineum 2000). Jego dziełem jest podręcznik duchowości sióstr nazaretanek Duchowość Nazaretu (Rzym 1963). W latach 1967-71 pracował jako wykładowca teologii i dziekan Wydziału Teologii w Felician College w Lodi, w stanie Nowy Jork, a następnie w latach 1971-76 na takim samym stanowisku w Holy Family College w Filadelfii, w stanie Pensylwania oraz w Caldwell College w stanie New Jersey (1971), a także na uniwersytecie Notre Dame w stanie Indiana (1973). W 1970 odbył podróż po Dalekim Wschodzie (m.in. Pakistan, Indie, Japonia, Tajlandia), aby głębiej poznać religie azjatyckie. Miał swój wkład w liście pasterskim amerykańskiego episkopatu, traktującym o wartościach moralnych, ogłoszonym w XI 1976. W 1972, 1974 i 1975 został zaliczony do wyróżniających się pedagogów z tytułem Oustanding Educator of America. W latach 70. i 80. przyjeżdżał kilka razy do Polski i głosił referaty na konferencjach teologicznych.
W 1976 jako wykładowca przeszedł na emeryturę. Zamieszkał w North Tonawandzie, gdzie był dalej duszpasterzem i rekolekcjonistą; 23 III 1978 został mianowany rektorem domu i kustoszem sanktuarium Dzieciątka Jezus (Infant Jesus Shrine), wokół którego zorganizował życie religijne, m.in. ruch pielgrzymkowy z całego stanu Nowy Jork, kaplicę o wystroju nawiązującym do objawień s. Faustyny Kowalskiej (ołtarze, witraż Jezusa Miłosiernego). Zostało ono poświęcone 20 I 1979 przez miejscowego bpa Edwarda Heada. 22 VIII 1983 Cegiełka został mianowany kustoszem sanktuarium. Niestety idea stworzenia sanktuarium Dzieciątka Jezus nie została zrealizowana, gdyż zabrakło kontynuatorów i zaplecza gospodarczego.
Wraz ze współbraćmi z domu prowadził raz w miesiącu dni skupienia (Cenacles) dla grup pań współpracowniczek w Buffalo (2) i North Tonawandzie (1) oraz w okresie wielkanocnym i jesiennym dla członków świeckich Ruchu Maryjnego; w celu materialnego wsparcia pallotynów panie urządzały w North Tonawandzie grę w karty i obiady dla swych członkiń i gości. Cegiełka pełnił też funkcję delegata delegatury Dzieciątka Jezus (7 IV 1978 – VIII 1981). Jubileusz 50-lecia kapłaństwa obchodził 3 V 1981 w Ołtarzewie; wśród gości obecnych na tej uroczystości był ks. Ludwig Münz, generał stowarzyszenia. Kilka ostatnich lat Cegiełka spędził przykuty do łóżka w związku z pogłębiającą się chorobą Alzheimera. Zmarł 10 II 2003 o godz. 23.50 w domu opieki (Mercy Hospital) w Buffalo w wieku 95 lat. Mszy pogrzebowej, celebrowanej 14 II w sanktuarium Dzieciątka Jezus w North Tonawandzie, przewodniczył Edward M. Grosz, bp pomocniczy diecezji Buffalo. Celebrowało ją 12 kapłanów, diecezjalnych i pallotynów. Ks. delegat Jan Posiewała odczytał życiorys zmarłego (napisał go przed śmiercią) i wygłosił homilię, w której wspomniał, że sanktuarium z figurą Dzieciątka Jezus, przed którą zmarły spędzał codziennie długie godziny na modlitwie, jest jego dziełem. We mszy uczestniczyli Brothers of Mercy, felicjanki i franciszkanki. Była też obecna bratanica ks. Cegiełki z Toronto ze swoim synem. Bp Grosz, przemawiając pod koniec mszy, przypomniał cierpienia Cegiełki w więzieniach i obozach II wojny światowej. Przytoczył też jego słowa, które miał wypowiedzieć do strażnika: „możesz mi odebrać wolność, ale nikt nie może odebrać mi niezależności”. Ks. Franciszek został pochowany w kwaterze księży w Kenmore (Elmwood Ave. – Mount Olivet Cemetery).
Ksiądz Franciszek znał osobiście ks. Josepha Kentenicha, założyciela Ruchu Apostolskiego i miał dla niego wielkie uznanie za jego postawę w Dachau (oddawał więźniom część swej racji żywnościowej). Mogło to mieć wpływ na decyzję przejścia Cegiełki w 1970 do Instytutu Ojców Szensztackich, z którego powrócił do pallotynów za zgodą Kongregacji ds. Zakonnych i Instytutów Świeckich (18 IV 1974), uzyskując uprzednio zwolnienie z konsekracji i dekret ekskardynacji z diecezji Münster. W 1975 ponownie złożył profesję wieczną. Za nieugiętą działalność podczas II wojny światowej został odznaczony przez rząd francuski 18 V 1945 Krzyżem Kawalerskim Legii Honorowej – Chevalier de la Légion d’Honneur za zasługi dla ruchu oporu we Francji i w V 1946 Krzyżem Wojennym z Palmami – La Croix de Guèrre avec Palme, przez polski rząd na emigracji (10 IV 1945 orderem Polonia Restituta i Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami – X 1945) oraz Zakon Maltański (1961 La Croix Au Mérite de Première Classe). Związek Uczestników Polskiego Ruchu Oporu we Francji nadał mu godność członka honorowego i założyciela. Był również mianowany wiceprezesem organizacji byłych więźniów obozów niemieckich z Francji.
Jest autorem opracowania Pallotyni w Polsce (Warszawa 1935), w którym przedstawił początki pallotynów na ziemiach polskich aż do powstania polskiej prowincji. To opracowanie ma swą wartość ze względu na to, że archiwalia, na których oparł się autor, spłonęły w archiwum prowincjalnym podczas kampanii wrześniowej 1939. Cegiełka w swej pracy wykorzystał również źródła znajdujące się w archiwum generalnym w Rzymie, a które ówczesny sekretarz generalny, ks. Franciszek Kilian, przesyłał mu, robiąc z nich odpisy. Pozostawił też po sobie wiele listów, które ukazują jego apostolskie prace i życie Kościoła. Znajdują się one w Archiwum Prowincji Chrystusa Króla w Warszawie wraz z różnymi jego dokumentami, książkami, skryptami akademickimi i konferencjami ascetycznymi, starannie pisanymi na maszynie w języku angielskim, czekając na opracowanie (kilkanaście kartonów; Dzwonkowski Roman, Archiwum ks. prof. Franciszka Cegiełki SAC – w Polsce, WPPSAK 1991, nr 9, 420-424). Jego dorobek naukowy zamyka się w liczbie 98 pozycji w języku polskim i angielskim, w tym jest kilkanaście książek, oprócz wymienionych wyżej, m.in. The Pierced Heart. The life of Mother Mary Angela Truszkowska, Milwaukee 1955; Three Hearts – Meditations, t. 1-2, Milwaukee 1963-64; Handbook of Eclesiology and Chrystology, New York 1971.
Ksiądz Cegiełka „[...] był świadkiem Jezusa Chrystusa w świecie w czasach bardzo trudnych, w sytuacjach ekstremalnych i pozostanie w naszej pamięci jako przewodnik po niespokojnych i zagmatwanych ścieżkach życia [...] historia jego życia uczy nas 2 rzeczy: pełnego i nieograniczonego zaufania Bogu i Jego Świętej Opatrzności oraz całkowitego zaangażowania i poświęcenia w pełnionych obowiązkach” (T. Skibiński). Mimo wielkiego wyrobienia duchowego i wysokiej kultury osobistej był apodyktyczny w swoich wypowiedziach i ocenach. Wiązało się to z jego cholerycznym temperamentem, który nie znosił sprzeciwu. Udzielał pomocy, choćby drobnej, wszystkim osobom i organizacjom dobroczynnym zwracającym się do niego o wsparcie finansowe. Miał wielu przyjaciół i znajomych, wśród których cieszył się wielkim uznaniem, szacunkiem, oddaniem i przyjaźnią. Codziennie rano szedł do kaplicy stojącej obok domu, gdzie długo modlił się i odprawiał mszę stałej grupie wiernych.
Fotografia górna: Archiwum Prowincji Chrystusa Króla w Warszawie
Fotografia dolna: Obraz olejny z Galerii rektorów Polskiej Misji Katolickiej, Polska parafia św. Genowefy w Paryżu XVI. Autor zdjęcia Piotr Fedorowicz
Ostatnio zmodyfikowano: 12 stycznia 2015 (uzupełniono 20 lutego 2016)
Tekst biogramu: Tylus Stanisław, Leksykon polskich pallotynów (1915-2012), Ząbki 2013, 91-99
